8. Sınıf Türkçe Kitabı Sayfa 289-290-291 Ferman Yayıncılık
8. Sınıf Türkçe Kitabı Harezmî Dinleme Metni Etkinlik Cevapları Sayfa 289, 290, 291
8. Sınıf Türkçe Kitabı Harezmî Dinleme Metni Etkinlik Cevapları
8. Sınıf Türkçe Kitabı Sayfa 289-290-291
HAZIRLIK ÇALIŞMASI
Soru :Geçmişte yaşamış dünyaca ünlü bilim insanlarımız kimlerdir? Araştırınız. Araştırma sonucunda elde ettiğiniz bilgileri sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız.
Kısa Cevap :
Biruni
el-Biruni; fizik, tıp, matematik, astronomi, trigonometri, coğrafya, jeodezi, farmakoloji, jeoloji, filoloji, din gibi konuları incelemiş ve 113 eser bırakmıştır.
4 Eylül 973 tarihinde Kas’ta dünyaya gelmiştir. 453 yılında öldüğü kabul edilmektedir. El-Biruni, astronomi ve coğrafya ölçümleri için birçok alet geliştirmiştir. aletlerinin birçoğu zaman içerisinde kaybolmuş geriye piknometre, mekanik usturlap ve bazı harita projeksiyonları günümüze kadar ulaşan ölçme araçları kalmıştır.
matematik, astronomi ve astrolojinin temellerini anlatmış, ayrıntılı bir matematiksel coğrafya eseri yazmıştır. Ömrü boyunca incelediği bitkileri Kitâbü’s-Saydele isimli kitabında listeledi ve doğal ilaçların hangi hastalıklara iyi geldiğini kapsamlı bir şekilde belirtti.
Geliştirdiği teleskoplar ile gözlemleri sonucunda, gezegenlerin güneş etrafında döndüğünü doğrulayan Galileo’dan 600 sene önce, ‘dünyanın döndüğü’ fikrini savundu. Kuzey, Güney, Doğu ve Batı’nın farklı noktalarda buluştuğunu; denizlerin ardında bir karanın bulunduğunu (Bugünkü Amerika) öngörüsünü savundu.
Kendisinden çok sonra gelen Newton, Toricelli, Copernicus, Galileo gibi bilim adamlarına ilham kaynağı oldu. Türkçe dâhil 15 dilde yayımlanan The UNESCO Courier dergisi, 1974 yılında çıkardığı sayıyı El-Biruni’ye tahsis etmiş, onu “Binlerce yıl önce, Orta Asya’da yaşamış evrensel deha” olarak tanıtmıştır.
Uzun Cevap :
Geçmişte yaşamış dünyaca ünlü bilim insanlarımızdan bazıları;
Cabir bin Hayyam
Horasan’da doğmuştur. Yemen’de okuduktan sonra Kufe’ye giderek Abbâsî halifesi Harun Reşid’e saray âlimi olarak hizmet etmiştir.
Kimya dışında Eczacılık, Metalürji, Astroloji, Felsefe, Fizik ve Müzik gibi geniş alanda 400den fazla eseri olduğu söylensede 0 civarında eseri bugüne kalmıştır.
Nitrik asit, Hidrojen klorür ve Sülfürik asit’in rafine ve kristalize yöntemlerini bulduğu Kral suyu’nu icat ettiği ve Sitrik asit, Asetik asit ve Tartarik asiti keşfetmiştir.
zehirlilerin zehirlisi olan arsenik tozunu elde eden ilk kişidir.
Kitab al-Kimya adlı eseri, Simya ve Kimya kelimelerinin kökeni olmuştur.
El-Harezmi
“indirgeme” ve “dengeleme”yöntemlerini tanıtan ilk kişidir. matematik, coğrafya, astronomi ve haritacılığa katkısı, cebir logaritma ve trigonometride yeniliğin temelini oluşturmuştur.
820 yılında Harezmi tarafından yazılmış olan “Hint Rakamlarıyla Hesaplama Üzerine” isimli kitap Hint-Arap rakam sisteminin Orta Doğu ve Avrupa’ya yayılmasını sağşladı.
Harezmi sıfır rakamını (0) ve x bilinmeyenini kullandığı bilinen ilk kişidir.
Dağlar ve kum yuvaları konusunda ölçüm ve hesapları bulunmaktadır.
Hezârfen Ahmed Çelebi
Dünya’ da ilke kez uçmayı başaran Türk bilgin. İsmail Cevheri adlı bir başka Türk bilginini örnek alarak, bugünkü hava taşıtlarının ilkel şeklini gerçekleştirmiştir.
Hulusi Behçet
Behçet hastalığını tarif eden ilk bilim adamıdır.
8. Sınıf Türkçe Ferman Yayıncılık Ders Kitabı Sayfa 289 Cevapları
1. ETKİNLİK
Soru : Dinlediğiniz metindeki anlamını bilmediğiniz kelime ya da kelime gruplarını aşağıya yazınız. Metindeki anlamını bilmediğiniz kelime ya da kelime gruplarının anlamını metnin bağlamından hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizin doğruluğunu TDK Güncel Türkçe Sözlük’ten kontrol ediniz. Anlamını öğrendiğiniz yeni kelime/kelime gruplarını sözlüğünüze yazınız. Öğrendiğiniz kelimeleri birer cümlede kullanınız.
Cevap :
Kelime/Kelime Grubu : algoritma
Sözlük Anlamı: Orta Çağ’da ondalık sayı sistemine göre, son zamanlarda ise iyi tanımlanmış kuralların ve işlemlerin adım adım uygulanmasıyla bir sorunun giderilmesi veya sonuca en hızlı biçimde ulaşılması işlemi; Harezmi yolu.
Tahminî Anlamı : çözüm yolunun adım adım tasarlanmasıdır
Cümlem : Yeni tasarlanan algoritmanın önizlemesi bu.
Kelime/Kelime Grubu : atıf
Sözlük Anlamı: gönderme
Tahminî Anlamı : gönderme
Cümlem : Bu cümlede yaşananlara atıf yapılmış.
Kelime/Kelime Grubu : tabakat
Sözlük Anlamı: İslâm telif geleneğinde, sahasında tanınmış şahsiyetlerin biyografilerini konu edinen telif türü.
Tahminî Anlamı : biyografilerini konu edinen telif türü.
Cümlem : Tabakat kitaplarında yazılanlara göre bu bilgiler derlenmiş.
Kelime/Kelime Grubu : dönence
Sözlük Anlamı: Güneş ışınlarının yılda iki kez yeryuvarına dik açı ile geldiği, sıcak kuşağın kuzey ve güney sınırlarını oluşturan ve eşeğin 23 derece 27 dakika kuzey ve güneyinden geçen çemberlerin her biri.
Tahminî Anlamı : tropika
Cümlem : Dönenceler hakkında bilgiler araştırdım.
Kelime/Kelime Grubu : halife
Sözlük Anlamı: Osmanlı padişahlarının kullandıkları ünvanlardan biri, Çok iyi yetişmiş, eğitilmiş kimse
Tahminî Anlamı : yerine geçen
Cümlem : Dört büyük halife Peygamberimizden sonra yerine yönetime geçen büyük sahabilerdir.
Kelime/Kelime Grubu : cebir
Sözlük Anlamı: zorlayış
Tahminî Anlamı : zorlama
Cümlem : Cebrende olsa bu denilenleri yapmalı, ilaçları içmelisin.
Kelime/Kelime Grubu : astronomi
Sözlük Anlamı: gök bilimi
Tahminî Anlamı : gök bilimi
Cümlem : Astronomi ileride araştırma yapmak istediğim bir bölüm.
Kelime/Kelime Grubu : usturlap
Sözlük Anlamı: Gök cisimlerinin yükseltisini ölçmekte, yerel saati ve namaz vakitlerini hesaplamakta kullanılan daire biçiminde araç:
Tahminî Anlamı : bir ölçüm aracı
Cümlem : Usturlap kullanımı hakkında eğitimler alacaklarmış.
Kelime/Kelime Grubu : tabakat kitapları
Sözlük Anlamı: Fars ve Türk edebiyatlarında şairlerin biyografilerine dair eserlerin ortak adı.
Tahminî Anlamı : Fars ve Türk edebiyatlarında şairlerin biyografileri
Cümlem : Tabakat kitaplarını inceleyen uzmanlar bu eserleri derlemişler.
8. Sınıf Türkçe Ferman Yayıncılık Ders Kitabı Sayfa 290 Cevapları
2. ETKİNLİK
Soru : Aşağıdaki soruları dinlediğiniz metne göre cevaplayınız.
1. Harezmî nerede doğmuştur?
Cevap :
Harezmi Harezm Bölgesi’ nin Hive şehrinde doğmuştur.
2. Harezmî hangi bilim alanlarında çalışmalar yapmıştır?
Cevap :
Harezmî gök bilimi, coğrafya ve algoritma bilim alanlarında çalışmalar yapmıştır.
3. Astronomi alanında Harezmî’nin yaptığı çalışmalar nelerdir?
Cevap : Astronomi alanında Harezmî’ nin yaptığı çalışmalar
- İlk Dönence izlemine katılmıştır.
- 830 yılında bir Dünya haritası çizmiştir.
- Dünya çevresinin çizimi ve hesaplanması konusunda çalışmalar yapmıştır.
- Güneş saatleri, saatler ve usturlaplar alanında çalışmalar yapmıştır.
4. Avrupa, 1’den 9’a kadar olan sayı sistemini ve sıfır sayısını ne zaman kullanmıştır?
Cevap :
Avrupa, 1’den 9’a kadar olan sayı sistemini ve sıfır sayısını Harezmş’ nin kitabının kendi dillerine çevrilmesinden sonra kullanmıştır.
5. Yazar neden Harezmî’yi çağdaşlarından çok daha ileri seviyeli bir bilgin olarak tanımlamıştır?
Cevap :
Yazar çağdaşlardan önce bugün kullandığımız ondalık sistem ve sıfırı etkin bir şekilde kullandığı için, Harezmî’yi çağdaşlarından çok daha ileri seviyeli bir bilgin olarak tanımlamıştır .
3. ETKİNLİK
Soru : Aşağıya dinlediğiniz metinle ilgili üç soru yazınız. Yazdığınız soruları arkadaşlarınıza sorarak onlardan cevaplamalarını isteyiniz. Arkadaşlarınızdan aldığınız cevapları soruların altlarına yazınız.
Cevap :
1. Soru : Gözlemevi tarihte ilk ne zaman kurulmuştur?
Cevap :Abbasi halifesi Memun tarafından kurulmuştur.
2. Soru : Harezmi Dünya haritasını kaç yılında çizmiştir?
Cevap :Harezmi Dünya haritasını 830 yılında çizmiştir
3. Soru : Harezmi’ nin coğrafya kitabını kim yeniden dilini çevirerek yazmıştır?
Cevap : Ptolemy Harezmi’ nin coğrafya kitabını yeniden diline çevirerek yazmıştır.
4. ETKİNLİK
Soru : Dinlediğiniz metnin konusunu ve ana fikrini aşağıya yazınız.
Cevap :
Metnin Konusu : Harezmi’ nin bilime olan katkıları ve başarıları
Metnin Ana Fikri : Harezmi’ nin ve bilimin gücü
5. ETKİNLİK
Soru : Dinlediğiniz metne uygun bir başlık bularak bu başlığı aşağıya yazınız.
Cevap :
Bilmin Işığı Harezmi
8. Sınıf Türkçe Ferman Yayıncılık Ders Kitabı Sayfa 291 Cevapları
6. ETKİNLİK
Soru : Harezmî’nin bilime katkıları konusunda bir araştırma yapınız. Araştırma sonucunda edindiğiniz bilgilerden yararlanarak bir sunum hazırlayınız. Sunumunuzda düşüncelerinizi mantıksal bir bütünlük içerisinde ifade ederek görsel, işitsel vb. destekleyici materyaller kullanınız. Hazırladığınız sunumu öğretmeninizin yönlendirmesiyle okulunuzda düzenlenen panel, sempozyum, forum vb. ortamda sunmak üzere prova yapınız.
Kısa Cevap :
Harezmi, Tam adı Ebu Abdullah Muhammed Bin Musa el-Harezmi’ dir. Harezm bölgesinin Hive şehrinde 780 yılında doğmuştur
Harezmi, Harzem Türküdür ve müslümandır.
Bağdat’a ilim öğrendikten sonra Bağdat’ta bulunan Bilim Akademisi Darülhikme’de görev alan Harezmi matematik, coğrafya ve astronomi dallarında çalışmalar yapmıştır.
Zamanın Abbasi halifesi Me’mûn’dan (813-833) büyük görmüştür.Eski Hint medeniyetlerine ait eserlerle zenginleştirilmiş Bağdat Saray Kütüphanesi’nin idaresini Harezmi’ye vermiş, çalışmalarını desteklemiştir. Harezmi, Bağdat’ta ve seyahatlerinde matematik, astronomi ve coğrafya alanında araştırmalar yapmıştır.
70 tane bilim adamıyla birlikte çalışarak 830 yılında bir dünya haritası çizmiş, Dünyanın çevresini ve hacmini hesaplama çalışmalarında yer almış, Amerika kıtasının varlığı hakkında bilgiler yazmıştır.
Harezmî, Batlamyus‘un astronomik cetvellerini de düzeltmiş, Güneş ve ay tutulmasına dair incelemelerini topladığı Zîcü’l-Harezmî adlı eserinde ise, astronomi için gerekli trigonometri bilgi ve cetvellerini vemiştir.
Matematik’te ilk kez sıfırı kullanmıştır. Bugünkü cebir ve trigonometrinin kurucusu sayılır.
Matematik alanına Cebir kavramını sokmayı başarmış, bu konuda çalışmalar yapmıştır.
Harezmi, 850 yılında Bağdat’ta 70 yaşında vefat etmiştir. Üç oğlu olup, hepsi de matematik ilmi üzerinde ciddi çalışmalarıyla bilinmektedir.
Uzun Cevap :
Harezmi 780 yılında Özbekistan’ın Karizmi kentinde doğmuştur. ismi Ebu Abdullah Muhammed bin Musa El-Harezmi’dir. cebirin ve algoritmanın kurucusudur. El Harezmi matematik, astronomi ve coğrafya alanında çalışmalar yapmıştır. Çalışmalarına Abbasi halifesi Mem’un tarafından Bağdat Saray Kütüphanesin’ de başlamıştır. Cebiri kurmakla kalmamış aynı zamanda geliştirmiştir.
Harezmi’nin ilk eserlerinden bir tanesi aritmetik alanındadır. Bu kitabın ismi De Numero Indorum (Hint Rakamları Hakkında)’dur. Bu kitabında on rakamlı konumsal Hint rakamlama ve hesaplama sistemini işlemiştir.
Batıdaki matematikçiler Romalılardan bu yana kullanılan harf rakam ve hesap sistemi yerine Hint rakam ve hesap sistemini kullanmayı bu kitaptan öğrenmişlerdir.
Harezmi’nin en büyük eseri cebir eseridir. Kendisi cebiri kurmuş ve geliştirmiştir. kitap El Kitabü’l Muhtasar fi Hisabi’l Cebr ve’l Mukabele ‘dir. Batı dünyası ilk kez bu kitap sayesinde cebiri kullanmış ve öğrenmiştir. Bu yapıtta ana konular birinci ve ikinci dereceden denklemlerin çözümleri, binom çarpımları, çeşitli cebir problemleri ve miras hesabı bu kitaptan öğrenilmiştir.Birinci dereceden denklemleri incelerken Yanlış Yolu İle Çözme Yöntemi’ni kullanmıştır.
Harezmi’nin Cebir kitabı 12. yüzyılda Chesterlı Robert ve Cremonalı Gerard tarafından Latinceye çevrilmiştir. trigonometri İslam bilim dünyasına aittir. Trigonometrinin İslam dünyasının eseri olması bu konuda yeterli bilgiye sahip olamamalarına rağmen islamın bilimi gerilettiğini iddia edenlere güzel bir cevaptır.
Harezmi sadece matematikle değil coğrafyayla da ilgilenmiştir. Batlamyus’un Coğrafya adlı yapıtını Kitabu Sureti’l Ard (Yer’in Biçimi Hakkında) olarak tercüme etmiştir. Harezmi 70 tane bilim adamıyla çalışarak 830 yılında dünya haritası çizmiştir. Dünyanın çevresini ve hacmini hesaplama çalışmalarında da yer almıştır. Güneş saatleri, usturlaplar ve saatler üzerine yazılmış eserleri de vardır. Coğrafyanın yanı sıra astronomi biliminde de eserler yazmıştır.
850 yılında Bağdat’ta vefat etmiştir.
7. ETKİNLİK
Soru : Aşağıya sıfırın matematikteki önemi konusunda daha önce belirtilen yazma sürecine uygun bilgilendirici bir metin yazınız. Metinde günlük hayattan örnekler vermeye çalışınız. Yazdığınız metne anlatımı destekleyici tablo ve grafikler ekleyiniz. Metninizi gözden geçirirken varsa metninizdeki yazım, noktalama hatalarını ve anlatım bozukluklarını düzeltiniz. Yazdığınız metni sınıfta arkadaşlarınıza okuyunuz.
Kısa Cevap :
Sıfır rakamının kullanımı hakkında tarihte farklı görüşler olsa da Harezmi’ nin sıfırı kullandığı görülmektedir.
Sıfır, günümüzde hala matematikte ve birçok bilim dalında yaygın olarak kullanılmaktadır.
Matematiksel işlemler sırasında, sıfır sayısı aritmetik hataları engeller ve hesaplamaları daha kolay hale getirir.
Sıfır, çok boyutlu alanlar ve bu alanlarda işlem yapmak için önemli bir rol oynar.
Matematiksel semboller ve işlemler, matematiksel ifadelerin doğru bir şekilde gösterilmesine ve anlaşılmasına yardımcı olur. Matematik, diğer bilim alanlarıyla da sıkı bir şekilde ilişkili olduğu için Fizik, kimya, mühendislik ve astronomi gibi birçok alanda sıfır sayısı önemli bir roldedir.Arap matematikçileri sıfırı Hint matematikçilerinden öğrenmiş ve bu sayıyı Avrupa’ya tanıtmışlardır.
Uzun Cevap :
Harezmi sıfır rakamını (0) ve x bilinmeyenini kullandığı bilinen ilk kişidir.
sıfır rakamı diğerlerinden çok sonra kullanılmaya başlanmıştır. Sayı doğrusu için 0, analitik düzlemde ise orijin (0,0) başlangıç noktalarıdır.
Sıfır rakamı olmasaydı bugün kullandığımız teknolojik aletler hesaplar zor olacağı için geliştirilemezdi.
5. yüzyılda Hint gök bilimci ve matematikçi Aryabhatta, sıfırı ondalık sayı sistemine dâhil ederek matematiğe kazandırdı ve sıfır rakamını bir nokta kullanarak ifade etti.
Hârezmî’nin 1’den 9’a kadar olan rakamların yanı sıra sıfır (0) sayısını da kullanması matematiğe getirdiği en büyük yenilik denebilir.
Harezmi cebirsel işlemlerde sıfırın nasıl kullanıldığını gösteren bir eserde yazdı.
Hârezmî matematiğe katkıları nedeniyle cebirin kurucusu olarak tanınmaktadır.
matematiksel hesaplamaların temelinde 0 önemli bir rol oynamaktadır.
Matematikte 0’ın önemi:
- İşlem Hatalarını Önlemek İçin
- Çok Boyutlu Alanlardaki İşlemler İçin
- Matematiksel Gösterimlerin Anlaşılması ve Hesabı İçin
- Matematikle İç İçe Olan Diğer Bilim Alanları İçin
370
