İlkokul 4. Sınıf Fen Bilimleri Pasifik Yayınları Ders Kitabı Maddenin Değişimi Metni Etkinlik Cevapları Sayfa 144, 145
4. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı 144-145. Sayfa Cevapları, öğrencilerin ısının madde üzerindeki etkilerini daha iyi anlamalarına yardımcı olur. İlkokul 4. Sınıf Fen Bilimleri Kitabı Pasifik Yayıncılık Cevapları, bu sayfalarda maddenin ısı karşısında hâl değiştirebileceğini ve fiziksel özelliklerinde değişiklikler olabileceğini örneklerle açıklar. Öğrenciler, ısının günlük yaşamda maddeleri nasıl etkilediğini gözlemleyerek bilgi pekiştirir.
4. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı 4. ÜNİTE: MADDENİN ÖZELLİKLERİ : 4. BÖLÜM: MADDENİN ISI ETKİSİYLE DEĞİŞİMİ : Maddenin Değişimi Metni Etkinlik Cevapları kısmında öğrenciler, ısınma ve soğuma sonucu oluşan değişimleri deneylerle keşfeder. 4. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Pasifik Yayınları Kitabı Sayfa 144, 145 Cevapları ise onların gözlem yapma, deney sonuçlarını değerlendirme ve bilimsel düşünme becerilerini geliştirmesine katkı sağlar.
“4. Sınıf Fen Bilimleri Kitabı Maddenin Değişimi Metni”
4. Sınıf Fen Bilimleri Kitabı Sayfa 144-145
4. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Pasifik Yayınları Sayfa 144 Cevapları
Soru : Maddenin hâllerini öğrendik. Peki maddeler hâl değiştirirken maddelerin ısılarında nasıl bir değişim olur? Şimdi bu sorunun cevabını bulabilmek için aşağıdaki etkinliği yapalım.
MADDELER HÂL DEĞİŞTİRİR
Kullanılacak Malzemeler
■ Buz ■ Beherglas ■ Sacayağı ■ Tel kafes ■ İspirto ocağı ■ Kibrit
Etkinliği Yapalım
▲ Arkadaşlarınızla dörder kişilik gruplara ayrılınız.
▲ İspirto ocağını öğretmeninizin yardımıyla kibritle yakıp sacayağının altına yerleştiriniz. Sacayağının üzerine de teli koyunuz. Beherglasın içine buzları atarak beherglası ısıtınız.
▲ Buzlardaki hâl değişimini dikkatlice gözlemleyiniz.
▲ Isıtma işlemine buzların tamamen eriyip sıvı hâle geçmesinden sonra da devam ediniz.
▲ Beherglastaki sudan buhar çıktığını gözlemlediğinizde ısıtma işlemini sonlandırınız.
Soru : ● Beherglastaki buz parçaları ısıtıldığında hangi hâle geçmektedir?
Cevap : Beherglastaki buzlar ısıtıldığında katı hâlden sıvı hâle geçer ve suya dönüşür.
Soru : ● Beherglastaki su ısıtıldığında hangi hâle geçmektedir?
Cevap : Beherglastaki su ısıtıldığında sıvı hâlden gaz hâline geçer ve buharlaşır.
Soru : ● Maddelerin hâl değiştirmesinde ısının etkisi nedir? Arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap : Maddelerin hâl değiştirmesinde ısı büyük rol oynar. Isı alan maddeler daha hızlı hareket ederek katıdan sıvıya, sıvıdan gaza dönüşür. Isı kaybeden maddeler ise yavaşlayarak gazdan sıvıya, sıvıdan katıya geçer. Yani ısı, maddelerin hâl değiştirmesini sağlayan temel etkendir.
Soru : Siz de maddelerin ısı etkisiyle hâl değiştirebileceğine yönelik deney tasarlayınız. Tasarladığınız deneyleri sınıfta arkadaşlarınızla birlikte yaparak sonuçlarını tartışınız.
Cevap :
Örnek deney tasarımı
Amaç:
Isı verildiğinde veya ısı alındığında maddenin hâlinin nasıl değiştiğini (katı→sıvı→gaz ve tersine) gözlemek.
Malzemeler:
-
Buz küpleri
-
Beherglas veya ısıya dayanıklı cam bardak
-
Dereceli silindir (yoksa bardak üzeri işaretleme)
-
Termometre (sıvı termometresi)
-
İspirto ocağı / elektrikli ısıtıcı (öğretmen gözetiminde)
-
Sacayağı ve tel kafes
-
Maşa veya tahta spatula
-
Zaman tutmak için kronometre (telefon olabilir)
-
Isıya dayanıklı eldiven, gözlük (güvenlik için)
Düzenek & Adımlar:
-
Beherglası yarısına kadar buzla doldurun, termometreyi dikkatlice içine yerleştirin. Başlangıç sıcaklığını not edin.
-
Sacayağı üzerine tel kafesi koyun, altına ısı kaynağını yerleştirin. Beherglası üstüne alın.
-
Kronometreyi başlatın. Her 30 saniyede bir sıcaklığı okuyun ve “zaman–sıcaklık” tablosuna yazın.
-
Buzlar tamamen eriyip sıvı hâle geçene kadar ısıtmayı sürdürün; erime anını ve sıcaklığı not edin.
-
Isıtmaya devam edin. Suyun yüzeyinden buhar çıkışı başladığında kaynama/gazlaşma gözlemini yapın; bu noktadaki sıcaklığı ve zamanı kaydedin.
-
Isıtmayı durdurun. Beherglas güvenli sıcaklığa düşünce (öğretmen onayıyla) termometre ile son okumayı yapın.
-
İkinci bölüm (isteğe bağlı): Sıcak su dolu beherin üzerine soğuk cam levha (veya buzlu metal kaşık) tutun; alt yüzeyde oluşan damlacıkları (yoğuşma) gözlemleyin.
Beklenen Sonuç/Çıkarım:
-
Erime: Isı alan buz (katı), sıcaklık erime noktasına ulaşınca sıvıya dönüşür. Erime olurken sıcaklık bir süre sabit kalır (ısı, hâl değişimine harcanır).
-
Kaynama/Buharlaşma: Isı almaya devam eden su gaz hâline geçer; kaynama noktasında sıcaklık yine sabit kalır.
-
Yoğuşma (opsiyonel): Soğuk yüzeyle karşılaşan su buharı ısı kaybederek sıvıya döner.
-
Genel çıkarım: Isı alındığında parçacık hareketi artar ve katı→sıvı→gaz geçişleri görülür; ısı verildiğinde/uzaklaştırıldığında ise gaz→sıvı→katı dönüşleri olur. Hâl değişimi sırasında maddenin sıcaklığı geçiş noktasında sabit kalabilir.
Gözlem Tablosu (örnek):
| Zaman (sn) | Sıcaklık (°C) | Gözlem |
|---|---|---|
| 0 | … | Buz–su karışımı |
| 30 | … | Buzlar küçülüyor |
| … | … | Tam erime (sıvı oldu) |
| … | … | Buhar çıkışı başladı |
| … | … | Kaynama sürüyor |
Güvenlik Notları:
-
Alev ve sıcak camla yalnızca öğretmen gözetiminde çalışın.
-
Eldiven ve gözlük kullanın; beheri elde taşırken maşa kullanın.
-
Sıcak camı soğuk suya aniden sokmayın (çatlama riski)
