Ay, Dünya’nın doğal uydusu olarak birçok önemli hareket gerçekleştirir ve bu hareketlerin Dünya üzerinde çeşitli etkileri vardır. Bu etkiler, hem doğal hem de insan yaşamı üzerinde belirgin sonuçlara yol açar.
1. Gelgitler:
Ay’ın çekim kuvveti, Dünya üzerindeki okyanus ve denizlerde gelgit olaylarına neden olur. Gelgitler, Ay’ın konumuna bağlı olarak günlük olarak iki yüksek ve iki alçak olmak üzere dört kez meydana gelir. Bu hareket, kıyı ekosistemlerini etkiler, deniz ulaşımını düzenler ve bazı bölgelerde enerji üretimi için kullanılabilir.
2. Gecenin Aydınlanması:
Ay’ın evreleri, geceleri Dünya’nın farklı bölgelerinde farklı miktarlarda ışık sağlar. Dolunay, geceleri önemli bir doğal aydınlatma kaynağıdır ve bu durum, gece hayvanlarının davranışlarını etkileyebilir. Ayrıca, Ay’ın parlaklığı ve görünürlüğü, kültürel ve dini etkinliklerde önemli bir rol oynar.
3. Takvim Sistemleri:
Ay’ın döngüleri, birçok kültürde takvim sistemlerinin temelini oluşturur. Özellikle, ay takvimi (Lunar Calendar) Ay’ın evrelerine dayalıdır ve bu takvim birçok kültürel ve dini etkinlikte kullanılır. Örneğin, İslam takvimi ve Çin takvimi Ay’ın döngülerine göre düzenlenmiştir.
4. Biyolojik Ritimler:
Ay’ın döngüleri, bazı canlıların biyolojik ritimlerini etkiler. Özellikle, deniz canlıları Ay’ın çekim kuvvetine bağlı olarak davranış değişiklikleri gösterebilir. İnsanlarda da bazı biyolojik ve psikolojik etkiler olduğu iddia edilmektedir, ancak bu konudaki bilimsel kanıtlar sınırlıdır.
5. İklim ve Hava Olayları:
Ay’ın hareketlerinin Dünya’nın eksen eğikliği ve dönüş hızını etkileyerek uzun vadede iklim değişikliklerine neden olabileceği düşünülmektedir. Ancak, bu etkiler çok uzun zaman dilimlerinde gözlemlenebilir ve diğer faktörlerle birlikte değerlendirilmelidir.
6. Kültürel ve Tarihsel Etkiler:
Ay’ın döngüleri ve görünüşü, insanlık tarihinin başlangıcından beri kültürel, dini ve mitolojik anlatılarda önemli bir yer tutar. Birçok uygarlık, Ay’ı zaman ölçümü, tarım takvimleri ve dini ritüeller için temel bir referans olarak kullanmıştır.
Ay’ın hareketlerinin bu geniş kapsamlı etkileri, hem doğal süreçler hem de insan yaşamı üzerinde derin izler bırakmaktadır. Bu nedenle, Ay’ın hareketlerini ve bunların sonuçlarını anlamak, doğa ve insan davranışları arasındaki karmaşık ilişkileri çözümlemeye yardımcı olur.
5. Sınıf Fen Bilimleri SDR Dikey Yayıncılık Ders Kitabı Sayfa 30 Cevapları
Kendimizi Değerlendirelim 3
Soru : Aşağıda Ay’ın bazı ana ve ara evrelerinin görselleri verilmiştir. Bu evrelerin isimlerini görsellerin yanındaki alanlara yazalım.
Kışın araç lastiklerine zincir takılmasının başlıca nedenleri ve detaylı açıklaması:
Artan Sürtünme ve Tutuş:
Kar ve buzla kaplı yollarda, standart lastiklerin yol tutuşu ciddi şekilde azalır. Lastik zincirleri, lastiğin yüzeyine eklenen metal halkalar veya tellerden oluşur. Bu halkalar, buz ve kar üzerinde ekstra sürtünme sağlayarak lastiklerin yola daha iyi tutunmasını sağlar.
Güvenli Frenleme:
Zincirler, lastiklerin yolda kaymasını önleyerek daha güvenli frenleme sağlar. Bu, özellikle ani duruşlar veya yokuş aşağı inişlerde aracın kontrolünü korumasına yardımcı olur.
Daha İyi Manevra Kabiliyeti:
Zincirler, aracın kar ve buz üzerinde daha iyi yönlendirilmesini sağlar. Virajlarda veya ani manevralarda, zincirler sayesinde lastiklerin yola tutunma kapasitesi artar, bu da aracın savrulmasını veya kaymasını engeller.
Yokuş Çıkma ve İnişlerde Yardımcı Olma:
Kar ve buzla kaplı yokuşlarda araçların hareket etmesi zorlaşır. Zincirler, özellikle yokuş yukarı çıkarken veya yokuş aşağı inerken lastiklerin kaymasını önleyerek aracın yol almasını kolaylaştırır.
Acil Durumlarda Kullanım:
Zincirler, yoğun kar yağışı veya buzlanma gibi acil durumlarda lastiklerin yol tutuşunu artırarak güvenli bir sürüş sağlar. Bu tür durumlarda, zincirlerin kullanımı zorunlu hale gelebilir.
Bu nedenlerle, kışın zorlu hava koşullarında lastik zincirleri kullanmak, araçların güvenli bir şekilde yol almasını sağlayarak kazaların önüne geçilmesine yardımcı olur.
5. Sınıf Fen Bilimleri SDR Dikey Yayıncılık Ders Kitabı Sayfa 69 Cevapları
Elimize bir cisim alalım. Bu cisme, farklı zeminlerde kuvvet uygulayarak cismi hareket ettirmeye çalışalım.
Soru : Farklı zeminlerde cismi harekete geçirmek için uyguladığımız kuvvette bir değişiklik oldu mu?
Cevap:
Evet, farklı zeminlerde cismi harekete geçirmek için uyguladığımız kuvvette bir değişiklik olur. Bunun nedeni, farklı zeminlerin farklı sürtünme kuvvetlerine sahip olmasıdır. Sürtünme kuvveti, cismin zeminle temas eden yüzeyinin ve zeminin özelliklerine bağlı olarak değişir. Örneğin, pürüzsüz bir zeminde sürtünme kuvveti daha düşük olabilirken, pürüzlü veya yumuşak bir zeminde (örneğin, halı veya kum) sürtünme kuvveti daha yüksek olabilir. Bu durumda, cismi harekete geçirmek için gereken kuvvet de zeminin sürtünme katsayısına bağlı olarak değişir.
Kısaca özetlemek gerekirse:
Pürüzsüz ve sert bir zeminde (örneğin, buz veya cilalı tahta) cismi harekete geçirmek için daha az kuvvet gerekir.
Pürüzlü ve yumuşak bir zeminde (örneğin, halı veya kum) cismi harekete geçirmek için daha fazla kuvvet gerekir.
Bu nedenle, cismi farklı zeminlerde harekete geçirmek için uygulanan kuvvet farklılık gösterir.
Soru : Aşağıda verilen görsellerdeki zeminlerin hangisinde yürümek daha zordur? Neden?
Cevap:
Görsel 3.13: Pürüzlü yüzeyde yürümek daha zordur çünkü pürüzlü yüzeylerde cisimlerin hareketleri oldukça zordur.
5. Sınıf Fen Bilimleri SDR Dikey Yayıncılık Ders Kitabı Sayfa 71 Cevapları
Etkinlik Farklı Yüzeyler
Gerekli Malzemeler
Yağlı kâğıt
A4 kâğıdı
Kalem
Etkinliğin Yapılışı Gerekli Malzemeler
Kalem ile önce A’ kâğıdı üzerine birşeyler yazalım.
Daha sonra, yağlı kâğıt üzerine aynı yazıları yazmaya çalışalım.
Soru : Hangi kâğıda yazı yazarkan zorlandık? Neden?
Cevap:
Yağlı kağıt üzerine yazı yazarken zorlandık. Yazının kayması veya belirsiz olması sebeplerinden dolayı zorlandık.
5. Sınıf Fen Bilimleri SDR Dikey Yayıncılık Ders Kitabı Sayfa 72 Cevapları
Soru : Gemilerin (Görsel 3.23) ve uçakların (Görsel 3.24) burunlarının sivri olduğunu biliyorsunuz. Peki, neden bu araçların burunları sivridir? Yüzeylerin cisimlere sürtünme kuvveti uyguladığı gibi hava ve su da cisimlere sürtünme kuvveti uygular.
Cevap:
Gemi ve uçakların uç kısımlarının sivri yapılmasının sebebi de suyun ve havanın cisimlere uyguladığı sürtünme kuvvetini azaltmaktır.
5. Sınıf Fen Bilimleri SDR Dikey Yayıncılık Ders Kitabı Sayfa 73 Cevapları
Soru : Yüksekten atlayan paraşütlü bir kişi ile paraşütsüz bir kişi aynı süratle mi yere düşer? Tartışalım.
Cevap:
Hayır, yüksekten atlayan paraşütlü bir kişi ile paraşütsüz bir kişi aynı süratle yere düşmez. Bunun nedeni, iki kişi arasındaki hava direncinin farklı olmasıdır.
Paraşütsüz Kişi:
Hava direnci başlangıçta düşük olduğu için hızlanarak serbest düşüş yapar.
Hız arttıkça hava direnci de artar ve belirli bir süre sonra terminal hıza (sabit hız) ulaşır.
Paraşütsüz bir kişinin terminal hızı oldukça yüksektir, genellikle 200 km/s civarında.
Paraşütlü Kişi:
Paraşüt açıldığında, yüzey alanı artar ve hava direnci dramatik şekilde yükselir.
Artan hava direnci, serbest düşüş hızını büyük ölçüde azaltır.
Paraşütlü kişinin terminal hızı çok daha düşüktür, genellikle 15-25 km/s civarında.
Bu nedenle, paraşütlü bir kişi çok daha düşük bir hızla yere düşerken, paraşütsüz bir kişi çok daha yüksek bir hızla yere düşer. Sonuç olarak, iki kişi aynı hızla yere düşmez.
5. Sınıf Fen Bilimleri SDR Dikey Yayıncılık Ders Kitabı Sayfa 74 Cevapları
Soru : Günlük yaşamda sürtünme kuvvetini artırmaya veya azaltmaya yönelik yeni fikirler üretelim. Ürettiğimiz fikirleri aşağıda verilen alana yazalım.
Maddeler Halinde Günlük yaşamda sürtünme kuvvetini artırmaya veya azaltmaya yönelik daha detaylı ve kapsamlı fikirler aşağıdaki gibidir:
Ayakkabı Tabanları:
Mikro Dokulu Malzemeler: Ayakkabı tabanlarına, özellikle spor ayakkabılarında kullanılmak üzere mikro dokulu malzemeler eklenerek kaygan zeminlerde daha iyi tutuş sağlanabilir. Bu, yağmurlu veya karlı havalarda yürümeyi daha güvenli hale getirir.
Çıkarılabilir Tabanlıklar: Değiştirilebilir tabanlıklar tasarlanarak farklı zemin koşullarına uygun tabanlıklar kullanılabilir. Örneğin, buzlu zeminler için metal çivili tabanlıklar.
Otomobil Lastikleri:
Hidrofobik Kaplamalar: Lastiklerin yüzeyine suyu iten hidrofobik kaplamalar uygulanarak yağmurlu havalarda suyun lastiklerin altından daha hızlı akması sağlanabilir. Bu, aquaplaning riskini azaltarak sürüş güvenliğini artırır.
Akıllı Lastikler: İçine yerleştirilen sensörlerle lastiklerin yüzey koşullarını algılayarak anında basınç ve sıcaklık ayarlarını yapabilen lastikler geliştirilebilir.
Yüzey Kaplamaları:
Çok Amaçlı Kaplamalar: Mutfak tezgahı, masa gibi yüzeylere, kullanıcı ihtiyacına göre sürtünmeyi artıran veya azaltan kaplamalar yapılabilir. Örneğin, yemek yaparken malzemelerin kaymasını engelleyen, fakat temizlik sırasında kolayca kaydırmayı sağlayan kaplamalar.
Nanoteknoloji Uygulamaları: Nanoteknoloji kullanılarak yüzeylerin mikroskobik düzeyde pürüzsüz veya pürüzlü hale getirilmesi sağlanabilir. Bu, özellikle endüstriyel uygulamalarda kullanılabilir.
Bisiklet Frenleri:
Özel Alaşımlar: Fren balatalarına eklenen özel alaşımlar sayesinde yüksek sürtünme kuvveti elde edilerek daha güvenli frenleme sağlanabilir. Özellikle yarış bisikletlerinde bu tür teknolojiler hız ve güvenlik açısından büyük avantaj sağlar.
Manyetik Frenler: Elektrikli bisikletlerde manyetik fren sistemleri kullanılarak sürtünme kuvveti artırılabilir. Bu sistemler, mekanik sürtünmeye ihtiyaç duymadan güçlü bir frenleme sağlar.
Kayak Ekipmanları:
Sürtünme Azaltıcı Balmumları: Kayakların altına sürtünmeyi azaltan ve hızlanmayı sağlayan özel balmumları geliştirilebilir. Bu balmumlar, farklı kar türlerine ve sıcaklıklara göre optimize edilebilir.
Adaptif Kayak Tabanları: Kayak tabanlarına yerleştirilen ısıtıcı sistemler sayesinde karın türüne ve sıcaklığına göre taban yüzeyi anında ayarlanabilir.
Bu fikirler, günlük yaşamda sürtünme kuvvetini etkili bir şekilde yöneterek hem güvenliği artırabilir hem de performansı iyileştirebilir.
Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu 5. Sınıf Fen Bilimleri1. Ünite Değerlendirme Soruları Cevapları Sayfa 38, 39, 40, 41, 42, 43
5. Sınıf Fen Bilimleri Kitabı 1. Ünite Değerlendirme Soruları Cevapları
“5. Sınıf Fen Bilimleri Kitabı Sayfa 38-39-40-41-42-43 MEB Yayınları”
5. Sınıf Fen Bilimleri Kitabı Sayfa 38-39-40-41-42-43
A. Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazınız.
Cevap :
1. (Doğru)Güneş’in çapı, Dünya’nın çapından yaklaşık 109 kat daha büyüktür.
2. (Yanlış) Evrendeki en büyük yıldız Güneş’tir.
3.(Doğru) Güneş, Ay’dan daha büyük bir gök cismidir.
4. (Yanlış) Ay’da yağmur, rüzgâr gibi hava olayları görülür.
5. (Doğru) Dünya ve Ay hem dönme hem de dolanma hareketi yaparlar.
6. (Yanlış) Ay’ın İki ana evresi arasında geçen süre yaklaşık İki haftadır.
7. (Doğru) Dolunay evresinden yaklaşık bir hafta sonra son dördün evresi görülür.
8. (Yanlış)Ay’ın evrelerinin oluşma sebebi, Ay’ın kendi etrafında dönme hareketidir.
9. (Yanlış) Ay’ın atmosferi ince olduğundan Ay’da canlılar yaşayabilir.
10. (Doğru) Ay’ın Dünya etrafındaki dolanma süresi İle kendi etrafındaki dönme süresi birbirine yakın olduğu için Ay’ın hep aynı yüzünü görürüz.
B. Cümlelerdeki noktalı yerlere, verilen kelimelerden uygun olanı yazarak cümleleri tamamlayınız.
Cevap :
1. Güneş, Dünya’mız için ısı ve ışık kaynağıdır.
2. Dünya gibi Güneş’in de katmanları vardır.
3. Ay yüzeyine çarpan gökcisimleri Ay yüzeyinde, krater denen çukurları oluşturur.
4. Ay, son dördün ve yeni ay evreleri arasında hilal evresindedir.
5. Ay, canlıların yaşayabilmesi için uygun şartlara sahip değildir.
6. Dünya’nın Güneş etrafındaki dolanma hareketi saat yönünün tersiyönünde modellenmelidir.
7. Güneş, Dünya’dan büyüktür.
8. Yeni ay, İlk dördün, dolunay ve son dördün Ay’ın ana evreleridir.
9. Ay’ın, Dünya etrafındaki dolanma hareketi saat yönünün tersidir.
10. Ay’ın İki ana evresi arasında geçen süre yaklaşık yedi gündür.
5. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 39 Cevapları
C. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruların doğru seçeneklerini işaretleyiniz.
1. Aşağıda, bazı bilgiler ve Güneş’in görseli verilmiştir. Fergânî, Avrupa’da “Alfraganus” ismi ile bilinen Müslüman bir astronomdur. Bilim tarihinde, Güneş’in bir yörüngesinin olduğunu ve kendi etrafında batıdan doğuya doğru döndüğünü söyleyen İlk kişidir.
Verilen bilgilere ve görsele göre aşağıdaki sorulardan hangisinin cevabı yoktur?
A) Güneş’in dönme yönü nasıldır?
B) Güneş’in geometrik şekli nasıldır? C) Güneş’in katmanları var mıdır?
D) Müslüman astronomların Güneş ile İlgili çalışmaları var mıdır?
Cevap : C Şıkkı
2. Bilimsel bir dergide Ay ile ilgili şu habere yer verilmiştir. Ay’da Bir İlk Bilim İnsanları, ocak ayı başında Ay’ın karanlık yüzüne uzay aracı ile pamuk tohumları göndermiştir. Bu tohumlar filizlendikten sonra aşırı soğuk nedeniyle donmuştur. Gece -170 °C’a kadar düşen sıcaklık, pamuk filizlerinin ölümüne sebep olmuştur.
Habere göre filizlerin donma sebebi Ay’ın hangi özelliği ile ilgilidir?
A) Ay’ın büyüklüğüyle
B) Ay’ın geometrik şekliyle
C) Ay’ın yüzey yapısıyla D) Ay’ın atmosfer yapısıyla
Cevap : D Şıkkı
3. Neil Armstrong, 16Temmuz 1969’da Ay görevi kapsamında Apollo 11 uzay gemisi ile yola çıkmış ve 20 Temmuz 1969’da Ay’a ayak basan İlk insan olmuştur. Ay’daki ayak izi hâlâ silinmemiştir.
Armstrong’un ayak izinin Ay’dan silinmemesinin sebebi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Yağış ve rüzgâr gibi hava olaylarının gerçekleşmemesi
B) Yüzeyinin kraterlerle kaplı olması
C) Doğal ışık kaynağı olmaması
D) Dünya’ya Güneş’ten çok daha yakın olması
Cevap : A Şıkkı
5. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 40 Cevapları
4. Fen bilimleri öğretmeni, Güneş ile Dünya’nın büyüklüğünü bir oyunla öğretmek istemektedir. Bunun için sınıfa büyüklükleri farklı kırmızı, sarı, mavi ve mor boncuklar getirmiştir. Öğrenciler, seçtikleri iki farklı renkteki boncukları kullanıp ve aşağıda verilen kurallara uyarak Güneş ile Dünya’nın büyüklüklerini gösteren modeller hazırlayacaktır.
Oyunun Kuralları
• Seçilen boncuklardan biri kırmızı ise diğer boncuk hangi renk olursa olsun kırmızı boncuk daha büyük olmalıdır.
• Seçilen boncuklardan biri mavi ise diğer boncuk hangi renk olursa olsun mavi boncuk daha küçük olmalıdır.
• Seçilen boncuklardan biri mor, diğeri sarı ise mor boncuk daha büyük olmalıdır.
• Modeller, Güneş ile Dünya’nın büyüklük ilişkisine uygun hazırlanmalıdır.
Aşağıdakilerden hangisi hem belirlenen kurallara hem de Güneş ile Dünya’nın büyüklük ilişkisine uygundur?
Cevap : D Şıkkı
5. Okullar arası proje yarışması düzenlenmiştir. Projenin amacı Ay’da yaşam alanı oluşturmaktır. Takımların tasarladıkları modeller, gerçek yaşam alanlarından küçük olacaktır. Bu modeller, Ay yüzeyindeki kayaçlara benzer materyaller ve geri dönüşüm malzemeleri kullanılarak tasarlanacaktır. Takımlardan, tasarladıkları yaşam alanlarını cam fanusla kapatmaları istenmiştir.
Ay’da canlıların yaşamalarına uygun şekilde hazırlanan tasarımlarda cam fanus kullanılma nedeni aşağıdakilerden hangidir?
A) Dünya gibi küre şeklinde olması için
B) Dönme yönünün değişmemesi için C) Atmosfer görevi görmesi için
D) Hava olaylarının etkilerinden koruması için
Cevap : C Şıkkı
5. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 41 Cevapları
6. Ay ile ilgili verilen aşağıdaki afişi inceleyiniz. Dünya’nın tek doğal uydusu olan Ay, sürekli hareket hâlindedir. Ay kendi etrafında dönme hareketi, Dünya’nın etrafında dolanma hareketi yapar. Ay, Dünya’nın etrafını yaklaşık 29 gün 12 saatte dolanır.
Aşağıdakilerden hangisi bu afişten çıkarılabilecek doğru bir ifadedir?
A) 3 numarayla gösterilen hareket, Ay’ın Güneş etrafında dolanma hareketidir. B) Ay, kendi etrafında ve Dünya etrafında aynı yönde hareket eder.
C) Ay’ın 2 ve 3 numaralı hareketlerinin dönme yönleri birbirine zıttır.
D) Ay, 1 numarayla gösterilen hareketle dolanma hareketi yapar.
Cevap : B Şıkkı
7. Kayra’nın başka şehirde yaşayan çok sevdiği bir arkadaşı vardır. Arkadaşının sosyal medyada Ay’ın fotoğrafını paylaştığını görür ve çok şaşırır. Çünkü başka şehirlerde yaşamalarına rağmen ikisi de Ay’ın aynı yüzünü görürler. Bu konu, Kayra’nın İlgisini çeker ve konuyla İlgili bir model hazırlar. Model üzerinden “Neden Ay’ın hep aynı yüzü görülür?” sorusunun cevabını bulur.
Buna göre Kayra’nın bulduğu cevap aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ay, Dünya İle beraber eş zamanlı olarak Güneş’in etrafında dolandığı için B) Ay’ın kendi etrafında dönme süresiyle Dünya’nın etrafında dolanma süresi yakın olduğu için
C) Ay, kendi etrafında saat yönüne ters döndüğü için
D) Ay’ın atmosferi, Dünya’nın atmosferinden daha İnce olduğu için
Cevap : B Şıkkı
5. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 42 Cevapları
8. Ada, fen bilimleri dersinden Ay’ın evreleri konulu proje almıştır. Ay’ın ana ve ara evrelerini bir ay boyunca gözlemleyecektir. Gözlemlerini fon kartona çizecek ve evrelerin adlarını yazacaktır. Fakat Ada, bazı geceler hava bulutlu olduğu için Ay’ı gözlemleyememiştir. Bu nedenle fon kartonunda bazı evrelerin çizimi eksik kalmıştır. Eksik kalan evreleri daha sonra tamamlamak üzere turuncu renge boyayıp numaralandırmıştır.
Buna göre fon kartonuna aşağıdaki görsellerden hangileri eklenirse Ada’nın projesi doğru tamamlanır?
Cevap : A Şıkkı
5. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 43 Cevapları
Ç. Aşağıdaki soruları cevaplayınız.
1. Aşağıdaki tablonun ilgili yerlerine Ay’ın ara evrelerinin adlarını yazınız. Adını yazdığınız evrelerin altındaki dairelere de evrelerin resimlerini çiziniz.
Cevap :
“5. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 43 Cevapları”
2. Dünya’dan bakıldığında neden Ay’ın hep aynı yüzünü görürüz? Yazınız.
Ay, Dünya etrafında dönerken kendi ekseni etrafında da döner ve bu dönüşler senkronizedir. Bu, “gelgit kilitlenmesi” olarak bilinen bir durumdur.
Ay’ın kendi ekseni etrafındaki dönüş süresi ile Dünya etrafındaki yörüngesel dönüş süresi aynıdır, yani yaklaşık 27.3 gündür. Bu senkronize hareket nedeniyle Ay’ın hep aynı yüzü Dünya’dan görünür. Ay’ın diğer yüzü ise Dünya’dan hiçbir zaman görülmez, bu nedenle buna “karanlık yüz” denir, ancak aslında sürekli karanlık değildir; sadece Dünya’dan görülmez.
3. Ay’ın evrelerinin isimlerini oluş sırasına göre aşağıya yazınız.
Ay’ın evreleri, Ay’ın Dünya etrafında dönerken Güneş ışığını nasıl yansıttığına bağlı olarak değişir. Bu evreler, Ay’ın yörüngesel hareketine bağlı olarak belirli bir sıra izler. İşte Ay’ın evrelerinin isimleri ve sıraları:
Yeni Ay (Yeniay): Ay, Güneş ve Dünya arasındadır ve Güneş ışığı Ay’ın arka yüzüne vurduğundan Ay görünmez.
Hilal (İlk Dördün): Yeni Ay’dan sonra Ay’ın ince bir kısmı görünmeye başlar. Bu evreye “Hilal” denir.
İlk Dördün: Ay’ın yarısı aydınlanır ve yarım daire şeklinde görünür.
Şişkin Ay (Dolunay Öncesi): Ay’ın daha büyük bir kısmı aydınlanır ve tam daireye yakın bir şekil alır.
Dolunay: Ay, Dünya’nın karşı tarafındadır ve tamamen aydınlanır, bu nedenle tam daire şeklinde görünür.
Şişkin Ay (Dolunay Sonrası): Dolunay’dan sonra Ay’ın aydınlanan kısmı küçülmeye başlar.
Son Dördün: Ay’ın yarısı tekrar aydınlanır ancak bu sefer diğer yarısı.
Hilal (Son Dördün): Ay’ın sadece ince bir kısmı görünür ve bu son evreden sonra tekrar Yeni Ay’a döner.
Bu evreler, Ay’ın Dünya etrafındaki yörüngesel hareketine bağlı olarak düzenli bir şekilde tekrar eder.
5. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 44 Cevapları
D. Aşağıda verilen cümleler doğru ise “D”, yanlış ise “Y” harfini takip ederek doğru çıkışa ulaşınız. Ulaştığınız çıkış numarasını boyayınız.
Cevap :
“5. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 44 Cevapları”
Ortaokul 5. Sınıf Fen Bilimleri Kitabı Ay’ın Yapısı ve Özellikleri Metni Etkinlik Cevapları Sayfa 20, 21, 22, 23
5. Sınıf Fen Bilimleri Kitabı Ay’ın Yapısı ve Özellikleri Metni Etkinlik Cevapları
“5. Sınıf Fen Bilimleri Kitabı Sayfa 20-21-22-23 SDR Dikey Yayıncılık”
5. Sınıf Fen Bilimleri Kitabı Sayfa 20-21-22-23
5. Sınıf Fen Bilimleri SDR Dikey Yayıncılık Ders Kitabı Sayfa 20 Cevapları
Soru : Bulutsuz bir gecede gökyüzüne baktığımızda çok fazla gök cismi görürüz. Peki, bu gök cisimlerinden hangisi diğerlerinden daha büyük görünür?
Cevap:
Bulutsuz bir gecede gökyüzüne baktığımızda, diğer gök cisimlerinden daha büyük görünen cisim Ay’dır. Ay, Dünya’ya en yakın büyük gök cismidir ve çıplak gözle gözlemlendiğinde gökyüzünde en büyük olarak görünür.
5. Sınıf Fen Bilimleri SDR Dikey Yayıncılık Ders Kitabı Sayfa 23 Cevapları
Kendimizi Değerlendirelim 2
Soru : Aşağıdaki cümlelerde verilen bilgiler doğru ise yay ayraçların içine “D”, yanlış ise “Y” yazalım.
Cevap:
1. ( Doğru ) Ay, Güneş gibi küre şeklinde bir gök cismidir.
2. ( Doğru )Ay’a gök taşlarının çarpması, derin çukurlar yani kraterler oluşturur.
3. ( Yanlış ) Ay’ın Dünya’ya uzaklığı yaklaşık olarak 149,5 milyon kilometredir.
4. ( Yanlış ) Ay’da yağış ve rüzgâr gibi meteorolojik olaylar görülür.
5. ( Doğru ) Ay’da gün içindeki sıcaklık değişimi çok fazladır.
Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu 5. Sınıf Fen BilimleriGüneş, Dünya ve Ay’ın Birbirlerine Göre Hareketleri Metni Etkinlik Cevapları Sayfa 34, 35, 36, 37
5. Sınıf Fen Bilimleri Güneş, Dünya ve Ay’ın Birbirlerine Göre Hareketleri Metni Etkinlik Cevapları
“5. Sınıf Fen Bilimleri Kitabı Sayfa 34-35-36-37 MEB Yayınları”
5. Sınıf Fen Bilimleri Kitabı Sayfa 34-35-36-37
1. Güneş, Dünya ve Ay’ın hareketleri hakkında neler biliyorsunuz? Söyleyiniz.
Güneş, Dünya ve Ay’ın hareketleri hakkında şu bilgileri biliyoruz:
Güneş’in Hareketleri
Kendi Ekseni Etrafında Dönme: Güneş, kendi ekseni etrafında yaklaşık 25-35 günde bir döner. Ekvator bölgesi daha hızlı dönerken, kutup bölgeleri daha yavaş döner.
Güneş Sistemi İle Birlikte Galaksi Çevresinde Dönme: Güneş, Güneş Sistemi ile birlikte Samanyolu Galaksisi’nin merkezine yaklaşık 225-250 milyon yılda bir tur atar.
Dünya’nın Hareketleri
Kendi Ekseni Etrafında Dönme: Dünya, kendi ekseni etrafında yaklaşık 24 saatte bir döner. Bu hareket gece ve gündüzün oluşmasını sağlar.
Güneş Etrafında Dönme: Dünya, Güneş etrafında yaklaşık 365.25 günde bir döner. Bu hareket, mevsimlerin oluşmasına neden olur.
Eksen Eğikliği: Dünya’nın ekseni, yörünge düzlemine yaklaşık 23.5 derece eğiktir. Bu eğiklik, mevsimlerin oluşmasında önemli rol oynar.
Ay’ın Hareketleri
Kendi Ekseni Etrafında Dönme: Ay, kendi ekseni etrafında yaklaşık 27.3 günde bir döner. Bu süre, Ay’ın Dünya etrafında bir tur atma süresiyle aynıdır (eşzamanlı dönme).
Dünya Etrafında Dönme: Ay, Dünya etrafında yaklaşık 27.3 günde bir tur atar. Bu hareket, Ay’ın evrelerinin (yeni ay, dolunay, ilk dördün, son dördün) oluşmasına neden olur.
Yörünge Eğikliği: Ay’ın yörüngesi, Dünya’nın yörüngesine göre yaklaşık 5 derece eğiktir. Bu nedenle her ay güneş tutulması veya ay tutulması olmaz.
Bu hareketler, Dünya’daki yaşamın birçok yönünü etkiler ve gökyüzü gözlemlerinde temel bilgiler olarak kabul edilir.
2. Dünya’dan baktığımızda Ay’ın hep aynı yüzünü görmemizin sebebi ne olabilir? Tartışınız.
Dünya’dan baktığımızda Ay’ın hep aynı yüzünü görmemizin sebebi, Ay’ın eşzamanlı (senkron) dönme hareketidir. Bu şu anlama gelir:
Eşzamanlı Dönme: Ay, kendi ekseni etrafında dönme süresi ile Dünya etrafında dönme süresi aynıdır, yaklaşık 27.3 gün. Bu nedenle Ay, bir tam tur döndüğünde aynı zamanda Dünya etrafında da bir tam tur atmış olur. Bu hareket, Dünya’dan baktığımızda Ay’ın hep aynı yüzünün görünmesini sağlar.
Yerçekimsel Kilitlenme: Bu durum, Dünya ve Ay arasındaki yerçekimsel etkileşimlerden kaynaklanır. Dünya’nın yerçekimi, Ay’ın dönme hızını zamanla yavaşlatarak Ay’ın dönme periyodunu Dünya etrafındaki yörünge periyoduna eşitlemiştir. Bu olaya yerçekimsel kilitlenme denir ve birçok doğal uydunun gezegenlerine hep aynı yüzünü göstermesine neden olur.
Bu iki ana faktör, Ay’ın Dünya’dan hep aynı yüzünün görünmesinin sebebidir.
5. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 35 Cevapları
ETKİNLİK ZAMANI 1: Güneş, Dünya ve Ay Modeli
Araç ve Gereçler
– Farklı büyüklüklerde
3 strafor topu
– Farklı renkte boyalar
– Mukavva (35×50 cm)
– Raptiye
– Makas
– Cetvel
Amaç
Güneş, Dünya ve Ay’ın birbirlerine göre hareketlerini karşılaştırmak
Hazırlayınız
• Farklı büyüklüklerdeki 3 adet strafor topunu, Dünya, Güneş ve Ay modelini temsil edecek şekilde uygun renklere boyayınız.
• Mukavvadan 30×3 cm ve 15×3 cm uzunluğunda 2 şerit kesiniz.
• Şeritleri, birer uçlarından raptiye ile birleştiriniz.
• Dünya modelini, şeritlerin birleşim noktasına raptiyeyle tutturunuz.
• 30 cm’lik şeridin ucuna Güneş modelini, 15 cm’lik şeridin ucuna ise Ay modelini raptiyeyle tutturunuz.
• Güneş, Dünya ve Ay modeliniz hazır olduğunda arkadaşlarınıza model üzerinden sunum yapınız.
• Dünya modeline; kendi etrafında dönme hareketi, Güneş modeli etrafında ise dolanma hareketi yaptırınız.
• Ay modeline; Dünya modeli etrafında dolanma hareketi, kendi etrafında ise dönme hareketi yaptırınız.
• Modelinizi, bilim şenliğinde sunmak için saklayınız. Dilerseniz modelinizi okul dergisi ve genel ağ gibi ortamlarda paylaşabilirsiniz.
1. Güneş, Dünya ve Ay’ın birbirlerine göre hareketleri hakkında neler söyleyebilirsiniz?
Cevap :
Dünya: Kendi ekseni etrafında 24 saatte döner, Güneş etrafında 365.25 günde bir tur atar.
Ay: Kendi ekseni ve Dünya etrafında 27.3 günde bir döner, hep aynı yüzü Dünya’ya dönük kalır.
Güneş: Kendi ekseni etrafında yaklaşık 25-35 günde döner, Güneş Sistemi ile birlikte Samanyolu Galaksisi etrafında döner.
2. Güneş, Dünya ve Ay’ın kendi etrafında hangi yönde dönmesini sağladınız? Söyleyiniz.
Cevap :
Güneş: Kendi ekseni etrafında batıdan doğuya doğru döner.
Dünya: Kendi ekseni etrafında batıdan doğuya doğru döner.
Ay: Kendi ekseni etrafında batıdan doğuya doğru döner.
5. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 37 Cevapları
Soru : Görselde Güneş, Dünya ve Ay’ın hareketleri numaralar ile belirtilmiştir. Aşağıdaki yuvarlakların içine uygun numaraları yazınız.
Cevap :
a. (4) numaralı olayda Ay kendi etrafında döner.
b. (1) numaralı olayda Dünya, Güneş etrafında dolanır.
c. (1) numaralı olayda Dünya ile Ay birlikte güneş etrafında dolanır.
ç. (2) numaralı olayda Güneş kendi etrafında döner.
d. (3) numaralı olayda Dünya kendi etrafında döner.
e. (5) numaralı olayda Ay, Dünya etrafında dolanır.
Soru : Siz de Ay’da canlıların yaşayabilecekleri bir yaşam alanı tasarlayınız.
Ay’da canlıların yaşayabileceği bir yaşam alanı tasarlamak için aşağıdaki temel unsurları dikkate almak gerekir:
1. Barınak
Yeraltı Yerleşimleri: Ay yüzeyindeki radyasyon ve mikrometeoritlerden korunmak için yaşam alanları Ay yüzeyinin altında inşa edilmelidir.
Modüler Yapılar: Her modül, yaşam, çalışma, bilimsel araştırma ve dinlenme gibi farklı işlevlere hizmet eder. Hava geçirmez ve basınçlı modüller kullanılmalıdır.
2. Hava ve Basınç
Yaşam Destek Sistemleri: Oksijen üretimi için suyun elektrolizi kullanılabilir. Karbon dioksit filtreleme ve geri dönüşüm sistemleri kurulmalıdır.
Basınçlı Odalar: Dünya atmosferine benzer bir basınç sağlanmalıdır (yaklaşık 1 atm).
3. Enerji Kaynağı
Güneş Panelleri: Ay yüzeyine yerleştirilen geniş güneş panelleri ile enerji sağlanabilir.
Nükleer Enerji: Kesintisiz enerji için küçük modüler nükleer reaktörler kullanılabilir.
4. Su ve Yiyecek
Su Kaynağı: Ay’ın kutup bölgelerindeki buzlar eritilerek su elde edilebilir.
Gıda Üretimi: Hidroponik ve aeroponik sistemler kullanılarak bitkisel gıda üretimi yapılabilir.
5. Atık Yönetimi
Geri Dönüşüm Sistemleri: Atık suyun ve katı atıkların geri dönüştürülmesi için biyolojik ve kimyasal sistemler kurulmalıdır.
6. Radyasyon Koruması
Radyasyon Kalkanları: Yeraltı yapılarının yanı sıra, yaşam alanlarının dış yüzeylerine radyasyonu emen ve yansıtan malzemeler eklenmelidir.
7. Sağlık ve Güvenlik
Tıbbi Ekipmanlar: Acil durumlar ve rutin sağlık kontrolleri için tam donanımlı tıbbi üniteler kurulmalıdır.
Güvenlik Protokolleri: Basınç kaybı, yangın ve diğer acil durumlar için sıkı güvenlik protokolleri ve eğitimler uygulanmalıdır.
8. İletişim
Yerel ve Dünya İletişimi: Dünya ile sürekli iletişimi sağlamak için güçlü radyo ve lazer iletişim sistemleri kullanılmalıdır.
9. Psikolojik Destek
Sosyal Alanlar: Astronotların psikolojik sağlığı için sosyal etkileşim alanları ve eğlence aktiviteleri sağlanmalıdır.
Sanatsal ve Kültürel Etkinlikler: Sanat, spor ve diğer kültürel etkinlikler için özel alanlar ve ekipmanlar bulundurulmalıdır.
Bu unsurlar, Ay’da sürdürülebilir bir yaşam alanı tasarlamak için gereklidir ve teknolojik gelişmelerle birlikte bu hedefe ulaşmak mümkün olacaktır.
Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu 5. Sınıf Fen BilimleriHayvanlar Metni Etkinlik Cevapları Sayfa 56, 57, 58, 59, 60, 61
5. Sınıf Fen Bilimleri Kitabı Hayvanlar Metni Etkinlik Cevapları
“5. Sınıf Fen Bilimleri Kitabı Sayfa 56-57-58-59-60-61 MEB Yayınları”
5. Sınıf Fen Bilimleri Kitabı Sayfa 56-57-58-59-60-61
5. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 60 Cevapları
ETKİNLİK ZAMANI 3: Hayvanları Sınıflandırma
Araç ve Gereçler
– Hayvanlara ait görseller (Genel ağ, gazete veya dergilerden temin edebilirsiniz.)
– Fon kartonu (35×50 cm)
– Kalem
– Yapıştırıcı
– Makas Amaç
Hayvanları benzerlik ve farklılıklarına göre sınıflandırmak Hazırlayınız
• Genel ağ (edu veya gov uzantılı güvenli internet adresleri), gazete ya da dergilerden bulduğunuz en az 15 farklı hayvan görselini makasla keserek çıkarınız. (Bu işlemi dikkatli yapınız.)
• Mukavvanın üst kısmına aşağıdaki şemayı çiziniz.
• Görselleri, benzerlik ve farklılıklarına göre gruplayınız.
• Grupladığınız hayvan görsellerini şemaya uygun şekilde yapıştırarak bir poster hazırlayınız.
• Posterinizi sınıfınızdaki arkadaşlarınıza sununuz.
1. Hayvanları sınıflandırırken onların hangi özelliklerine dikkat ettiniz? Söyleyiniz.
Cevap :
Hayvanları sınıflandırırken onların vücutlarının yapısı, yaşam ortamları ve beslenme şekilleri gibi özelliklerine dikkat ettim.
2. Hayvanlarda belirlediğiniz benzerlik ve farklılıklar nelerdir? Söyleyiniz.
Cevap :
Belirlediğim benzerlikler, bazı hayvanların memeli veya kuş olmaları; farklılıklar ise uçabilme, yüzme veya etobur ve otobur olmaları gibi özelliklerdir.
FEN, MÜHENDİSLİK VE GİRİŞİMCİLİK UYGULAMALARI
Soru : Bu ünitede öğrendiğiniz konularla ilgili günlük hayatta karşılaşılan bir problem veya ihtiyaç belirleyiniz. Belirlediğiniz problemi çözmeye veya ihtiyacı karşılamaya yönelik bir araştırma projesi hazırlayınız.
Kısa Cevap :
Araştırma Projesi: Çöplerin Geri Dönüşümü Problemi ve Çözüm Önerileri
1. Giriş
Geri dönüşüm, çevre kirliliğini azaltmak ve kaynakları verimli kullanmak için kritik bir öneme sahiptir. Bu proje, çöplerin geri dönüşümü konusundaki sorunları belirleyip, etkili çözümler geliştirmeyi amaçlamaktadır.
2. Amaç
Geri dönüşüm oranlarını artırmak.
Geri dönüşüm sürecinin etkinliğini artırmak.
Toplumda geri dönüşüm bilincini yaymak.
3. Yöntem
Veri Toplama: Anketler ve görüşmelerle halkın ve geri dönüşüm tesislerinin durumu analiz edilecek.
Veri Analizi: Toplanan veriler istatistiksel olarak incelenecek.
Teknoloji İncelemesi: Mevcut geri dönüşüm teknolojileri değerlendirilecek.
4. Çözüm Önerileri
Eğitim ve Bilinçlendirme: Geri dönüşüm konusunda halkı bilinçlendirecek kampanyalar düzenlenmesi.
Teşvik ve Yaptırımlar: Geri dönüşümü teşvik eden politikaların ve yaptırımların uygulanması.
Teknoloji Geliştirme: Daha verimli geri dönüşüm teknolojilerinin araştırılması ve kullanılması.
Ayrıştırma Sistemleri: Evsel atıkların kaynağında ayrıştırılmasını teşvik edecek sistemlerin kurulması.
5. Beklenen Sonuçlar
Artan geri dönüşüm oranları.
Azalan çevresel kirlilik.
Ekonomik olarak geri dönüşüm sektörünün büyümesi.
Toplumda artan geri dönüşüm bilinci.
Bu proje, çöplerin geri dönüşümünü iyileştirerek çevresel ve ekonomik faydalar sağlamayı hedeflemektedir.
Uzun Cevap :
Araştırma Projesi: Çöplerin Geri Dönüşümü Probleminin Çözümüne Yönelik Stratejiler ve Uygulamalar
1. Giriş
Geri dönüşüm, çevresel sürdürülebilirlik ve atık yönetimi açısından kritik öneme sahip bir süreçtir. Bu araştırma projesi, çöplerin geri dönüşümü problemini ele alarak, mevcut durumun analizini yapmayı ve etkili çözümler geliştirmeyi amaçlamaktadır.
2. Amaç
Bu projenin amacı, çöplerin geri dönüşüm oranlarını artırmak ve geri dönüşüm sürecinin etkinliğini iyileştirmektir. Ayrıca, geri dönüşüm bilincinin topluma yayılması ve geri dönüşüm teknolojilerinin geliştirilmesi de hedeflenmektedir.
3. Literatür Taraması
Geri dönüşümün tarihçesi ve gelişimi
Mevcut geri dönüşüm teknolojileri ve yöntemleri
Dünyada ve Türkiye’de geri dönüşüm uygulamaları
Geri dönüşümün çevresel, ekonomik ve sosyal etkileri
4. Yöntem
Bu araştırmada, nitel ve nicel araştırma yöntemleri kullanılacaktır. Araştırma aşağıdaki adımları içerecektir:
Veri Toplama
Anketler ve görüşmeler yoluyla halkın geri dönüşüm konusundaki farkındalığının ölçülmesi
Yerel yönetimlerin ve geri dönüşüm tesislerinin geri dönüşüm süreçleri ve karşılaştıkları zorluklar hakkında bilgi toplanması
Literatür ve mevcut istatistikler üzerinden veri analizi
Veri Analizi
Toplanan verilerin istatistiksel analizleri
Karşılaştırmalı analizler ve en iyi uygulama örneklerinin incelenmesi
Geri Dönüşüm Sistemlerinin İncelenmesi
Farklı geri dönüşüm teknolojilerinin ve yöntemlerinin değerlendirilmesi
Etkin geri dönüşüm sistemlerinin incelenmesi ve önerilerin geliştirilmesi
5. Çözüm Önerileri
Eğitim ve Bilinçlendirme Kampanyaları
Halkın geri dönüşüm konusunda bilinçlendirilmesi için eğitim programları ve kampanyalar düzenlenmesi
Okullarda geri dönüşüm eğitimlerinin müfredata dahil edilmesi
Teşvik ve Yaptırımlar
Geri dönüşümü teşvik edici politikaların ve ekonomik teşviklerin geliştirilmesi
Geri dönüşüm kurallarına uymayanlar için yaptırımların uygulanması
Geri Dönüşüm Teknolojilerinin Geliştirilmesi
Yeni ve daha verimli geri dönüşüm teknolojilerinin araştırılması ve geliştirilmesi
Geri dönüşüm süreçlerinin otomasyon ve yapay zeka ile iyileştirilmesi
Atık Ayrıştırma Sistemlerinin Geliştirilmesi
Evsel atıkların kaynağında ayrıştırılmasını teşvik edecek sistemlerin geliştirilmesi
Geri dönüşüm konteynerlerinin ve atık toplama sistemlerinin iyileştirilmesi
6. Beklenen Sonuçlar
Geri dönüşüm oranlarının artması ve çevresel kirliliğin azalması
Ekonomik olarak geri dönüşüm sektörünün büyümesi ve yeni iş imkanlarının yaratılması
Toplumda geri dönüşüm bilincinin ve duyarlılığının artması
Geri dönüşüm süreçlerinin daha verimli hale gelmesi
7. Sonuç
Bu araştırma projesi, geri dönüşüm problemini ele alarak sürdürülebilir ve etkin çözümler geliştirmeyi hedeflemektedir. Elde edilecek bulgular ve öneriler, geri dönüşüm süreçlerinin iyileştirilmesi ve çevresel sürdürülebilirliğin artırılması konusunda önemli katkılar sağlayacaktır.
8. Kaynakça
Geri dönüşüm literatür taraması ve bilimsel makaleler
Yerel yönetimlerin ve geri dönüşüm tesislerinin raporları
Anket ve görüşme sonuçları
Bu araştırma projesi, çöplerin geri dönüşümü konusundaki mevcut durumun kapsamlı bir analizini sunarak, etkili ve uygulanabilir çözümler geliştirilmesine katkı sağlayacaktır.
5. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 61 Cevapları
Soru : Verilen görselleri inceleyiniz. Görsellerin numaralarını kullanarak soruları cevaplayınız.
8. (Doğru) Sürtünme kuvveti sayesinde yazı yazabiliriz.
9. (Doğru) Bir hava aracı sürtünme kuvveti dikkate alınarak tasarlanır.
B. Cümlelerdeki noktalı yerlere, verilen kelime ve kelime gruplarından uygun olanı yazarak cümleleri tamamlayınız.
Cevap :
1. Duran bir cismi hareket ettiren, hareket eden bir cismi durduran; cisimlerin hızını, yönünü, şeklini değiştiren veya cisimleri döndüren etkiye kuvvet denir.
2. Dinamometre yayların esneklik özelliğinden yararlanılarak yapılır.
3. Kuvvetin birimi kısaca N ile gösterilir.
4. Dinamometrenin ölçebileceği en büyük değeri aşan kuvvetler, dinamometrenin içindeki yayın yapısını bozar.
5. Pürüzlü yüzeyler arasında oluşan sürtünme kuvveti, kaygan yüzeylerdekinden daha fazladır.
6. Toprak yol mermer zemine göre daha çok pürüzlüdür ve ortaya çıkan sürtünme kuvveti daha fazladır.
7. Araçların tekerlekleri ile yol arasında oluşan sürtünme kuvveti sayesinde araçlar güvenli şekilde durabilir.
8. Makine parçalarının arasındaki sürtünmeyi azaltmak İçin makine yağı kullanılır.
9. Buz pateni ve kayak sporlarında sürtünmenin az olması istenir. Bu nedenle patenlerin ve kayak takımlarının yüzeyleri az pürüzlü tasarlanır.
5. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 89 Cevapları
C. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruların doğru seçeneklerini işaretleyiniz.
1. Aslıhan, aşağıdaki tabloda verilen ifadelerin doğru ya da yanlış olduğuna karar vererek ilgili alanı işaretlemiştir. Ancak tabloda işaretlemenin birini yanlış yapmıştır.
I. Kuvvetin büyüklüğü dinamometre ile ölçülür. II. Sürtünme kuvveti çok pürüzlü yüzeylerde daha fazladır. III. Kuvvetin birimi Newton’dır. IV. Sürtünme kuvveti her durumda zararlıdır.
Buna göre Aslıhan kaç numaralı ifadeyi yanlış işaretlemiştir?
A) I
B) II
C) III D) IV
Cevap : D Şıkkı
2. Aşağıdaki metni okuyunuz ve metnin yanındaki görseli inceleyiniz. Mert okula giderken yoldaki uyarı levhasını görür. Levhanın anlamını merak eden Mert’e öğretmeni “Bu levha kaygan yol anlamına gelen bir tehlike uyarı işaretidir. Yol yüzeyinin kaygan olduğu hakkında uyarıda bulunur. Bu levhayı gören sürücülerin hızlanmamaları, fren ve ani manevra yapmamaları gerekir.” cevabını verir. Mert, öğretmenine sürücülerin neden hızlanmamaları ve ani manevra yapmamaları gerektiğini sorar.
Öğretmen, aşağıdakilerden hangisini söylerse Mert’in sorusunu doğru cevaplamış olur?
A) Kaygan yolda giden araç ile zemin arasında sürtünme kuvveti az olduğu için
B) Kaygan yolda giden araç ile zemin arasında sürtünme kuvveti fazla olduğu için
C) Kaygan yolda İlerleyen aracın hareketi zorlaştığı için
D) Kaygan yol daha pürüzlü olduğu için
Cevap : A
3. Yandaki dinamometre 10 bölmeli olup bir bölmesi 3 N’a karşılık gelmektedir.
Bu dinamometre ile en fazla kaç N’lık cisimler ölçülebilir?
A) 15
B) 20
C) 25 D) 30
Cevap : D Şıkkı
5. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 90 Cevapları
4. Aşağıda, bir cisme etki eden sürtünme kuvvetinin değişimini gösteren grafik verilmiştir.
Buna göre verilen grafik aşağıdaki durumlardan hangisine aittir?
Cevap : D Şıkkı
5. 5. sınıf öğrencisi Yusuf Kerem, fen bilimleri dersi proje ödevi için bir dinamometre tasarlamıştır. Yusuf Kerem’in hazırladığı dinamometre en fazla 90 N ölçmektedir. Yusuf Kerem, dinamometresinin yukarıdaki kuvvetleri ölçerken tam bir değer göstermesini istemektedir.
Buna göre Yusuf Kerem, dinamometresini kaç bölmeye ayırmalıdır?
A) 9 bölme B) 10 bölme
C) 11 bölme
D) 12 bölme
Cevap : B Şıkkı
5. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 91 Cevapları
6. Aşağıdaki paraşütlere özdeş kutular bağlanmış ve paraşütler aynı yükseklikten serbest bırakılmıştır. Paraşütlerin yüzey genişlikleri küçükten büyüğe doğru I, II ve III şeklindedir.
Buna göre aşağıdakilerden hangisinde paraşütlerin yere inme süreleri büyükten küçüğe doğru sıralanmıştır?
A) III, II, I
B) I, II, III
C) II,I, III
D) III, I, II
Cevap : A
7.I. Karlı yolda araba lastiklerine zincir takılması II. Kapı menteşelerinin yağlanması III. Buzdolabı ve çamaşır makinesi gibi ağır eşyaların altına tekerlek takılması IV. Uçakların uç kısımlarının sivri tasarlanması
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) I ve II D) I,II ve III
Cevap : D Şıkkı
5. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 92 Cevapları
9. Aşağıdaki gazete haberini okuyunuz. “Türk Hava Kuvvetleri Akrobasi Timi Türk Yıldızları’ Büyük Taarruz Zafer Haftası etkinlikleri çerçevesinde gökyüzünü süslemeye hazırlanıyor. Dünyada sekiz süpersonik uçakla gösteri yapan tek akrobasi takımı olan Türk Yıldızları şehrimizde, yedi uçağın yer aldığı bir gösteri sunacak. Gösterilerinde yirmi ayrı akrobasi hareketi yapan pilotlar, Büyük Taarruz zafer coşkusunu doruğa çıkaracak.” Yukarıdaki gazete haberini okuyan 5. sınıf öğrencisi Hacer, ailesiyle birlikte Türk Yıldızlarını izlemeye gider. Gösteriden çok etkilenen Hacer, fen bilimleri dersi proje ödevi için havada hızlı hareket edebilen bir uçak modeli tasarlamak ister. Hazırlayacağı uçak modelinin tasarımı için araştırma yapar ve tasarımını çizimle ifade eder. Gerekli araç ve gereçleri temin ederek çizimini üç boyutlu modele dönüştürmeye karar verir.
Hacer, uçak modelini yaparken aşağıdakilerden hangisini uygularsa yapacağı tasarım amacına ulaşır?
A) Hava direncinin etkisini azaltmak için uçak modelinde ağır malzemeler kullanmalıdır.
B) Hava direncinin etkisini azaltmak için uçak modelinin gövdesini pürüzlü tasarlamalıdır. C) Hava direncinin etkisini azaltmak için uçak modelinin burun kısmını daha sivri tasarlamalıdır.
D) Hava direncinin etkisini azaltmak için uçak modelinin kanatlarını geniş tasarlamalıdır.
Cevap : C Şıkkı
5. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 93 Cevapları
Ç. Aşağıdaki soruları cevaplayınız.
1. Özdeş üç cisim, birbirinden farklı K, L ve M dinamometrelerinde ölçülmüş ve dinamometrelerin yaylarındaki uzama miktarlarının farklı olduğu görülmüştür. Yaylardaki uzama miktarları aşağıdaki görselde gösterilmiştir.
Buna göre yaylardaki uzama miktarlarının farklı olmasının nedeni nedir? Yazınız.
Cevap :
Yaylardaki uzama miktarlarının farklı olmasının nedeni, her bir dinamometrede kullanılan yayların farklı yay sabitlerine (k) sahip olmasıdır. Yay sabiti, yayların ne kadar sert veya esnek olduğunu belirleyen bir katsayıdır ve Hooke Yasası’na göre (F = k * x) yaylarda meydana gelen uzama (x), uygulanan kuvvet (F) ile yay sabitinin çarpımıyla ters orantılıdır. Aynı kuvvet uygulandığında, yay sabiti büyük olan bir yay daha az uzarken, yay sabiti küçük olan bir yay daha fazla uzar. Bu nedenle, üç dinamometrede de özdeş cisimler kullanılmış olmasına rağmen, yay sabitlerinin farklı olması uzama miktarlarının farklı olmasına yol açar.
2. Tekerlekli patenle pürüzlü bir zemine göre düz zeminde daha kolay hareket edilir. Bu durumun nedeni nedir? Yazınız.
Tekerlekli patenle pürüzlü bir zemine göre düz zeminde daha kolay hareket edilmesinin nedeni, yüzeyin pürüzsüzlüğünün sürtünme kuvvetini etkilemesidir. Pürüzlü zeminlerde yüzey düzensizlikleri ve çıkıntılar, patenlerin tekerlekleri ile daha fazla temas noktası oluşturur. Bu durum, patenlerin hareketine karşı koyan sürtünme kuvvetini artırır ve bu da daha fazla enerji ve çaba gerektirir.
Düz zeminlerde ise yüzey daha pürüzsüz olduğundan tekerleklerin temas ettiği alanlar daha azdır ve dolayısıyla sürtünme kuvveti daha düşüktür. Bu da patenle hareket etmeyi daha kolay hale getirir, çünkü daha az enerji ve çaba gerektirir. Ayrıca, düz zeminde tekerleklerin daha düzgün ve kesintisiz bir şekilde dönmesi sağlanır, bu da hareketin akıcı ve rahat olmasına katkıda bulunur.
3. Karlı veya buzlu yolların neden olduğu trafik kazalarını önlemek için araçlarda ne gibi önlemler alınabilir? Düşüncelerinizi aşağıya yazınız.
Maddeler Halinde Karlı veya buzlu yolların neden olduğu trafik kazalarını önlemek için araçlarda şu önlemler alınabilir:
Kış Lastikleri Kullanımı: Kış lastikleri, düşük sıcaklıklarda ve kaygan yüzeylerde daha iyi yol tutuşu sağlar. Lastik dişleri ve bileşenleri karlı ve buzlu yollar için özel olarak tasarlanmıştır.
Zincir veya Kar Paleti: Araçlara kar zinciri veya kar paleti takmak, tekerleklerin kaymasını önler ve daha iyi çekiş sağlar.
ABS ve ESP Sistemleri: Anti Blokaj Fren Sistemi (ABS) ve Elektronik Stabilite Programı (ESP), kaygan yüzeylerde frenleme ve direksiyon hakimiyetini iyileştirir.
Dört Çeker (4×4) Sistemler: Dört tekerlekten çekiş sistemleri, aracın tüm tekerleklerine güç ileterek karlı ve buzlu yollarda daha iyi yol tutuşu sağlar.
Düşük Hız ve Doğru Takip Mesafesi: Karlı ve buzlu yollarda düşük hızda seyretmek ve diğer araçlarla güvenli bir takip mesafesi bırakmak önemlidir.
Defrost ve Isıtmalı Aynalar: Ön cam ve yan aynaların buğulanmasını ve donmasını önleyen defrost ve ısıtma sistemleri, görüşü artırarak kazaları önlemeye yardımcı olur.
Acil Durum Ekipmanları: Araçta çekme halatı, kürek, buz kazıyıcı, yedek battaniye ve acil durum kitleri bulundurmak, kaza durumunda veya yolda kalma durumunda yardımcı olabilir.
Yavaş ve Dikkatli Sürüş Teknikleri: Hızlı frenleme ve ani hareketlerden kaçınarak, daha yumuşak ve dikkatli bir şekilde sürmek önemlidir.
Bu önlemler, karlı ve buzlu yollarda araçların güvenliğini artırarak, trafik kazalarını önlemeye yardımcı olabilir.
5. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 94 Cevapları
D. Aşağıda verilen cümleler doğru ise “D”, yanlış ise “Y” harfini takip ederek doğru çıkışa ulaşınız. Ulaştığınız çıkış numarasını boyayınız.
Cevap :
“5. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 94 Cevapları”
Asfalt yolda yürümek, kumlu yolda yürümekten genellikle daha kolaydır. Bunun başlıca nedenleri şunlardır:
1. Yüzey Sertliği ve Stabilite
Asfalt Yol:
Sert ve Düz Yüzey: Asfalt yollar, sert ve pürüzsüzdür. Bu, yürüyen kişinin ayağının yere sağlam ve dengeli bir şekilde basmasını sağlar.
Stabilite: Asfalt yüzey, ayağın altındaki desteği sabit tutar, bu da enerji kaybını en aza indirir ve yürümenin daha az yorucu olmasını sağlar.
Kumlu Yol:
Yumuşak ve Kaygan Yüzey: Kumlu yollar, yumuşak ve dengesizdir. Ayak her bastığında kumun içine gömülür ve kayabilir.
Denge Kaybı: Kumda yürürken ayak sürekli olarak stabil bir zemin arar ve bu da enerji kaybına neden olur. Yürüyüş daha fazla kas gücü gerektirir ve dengeyi sağlamak için daha fazla çaba harcanır.
2. Enerji Tüketimi ve Verimlilik
Asfalt Yol:
Daha Az Enerji Harcama: Sert ve stabil yüzeyler, adım başına daha az enerji harcamanıza neden olur. Bu, yürümenin daha verimli ve daha az yorucu olmasını sağlar.
Daha Hızlı Yürüyüş: Asfalt üzerinde yürürken enerji verimliliği daha yüksek olduğu için daha hızlı hareket edilebilir.
Kumlu Yol:
Daha Fazla Enerji Harcama: Kumlu yüzeyler daha fazla enerji gerektirir çünkü ayak her adımda kumun içine gömülür ve bu da ek çaba gerektirir.
Daha Yavaş Yürüyüş: Kumda yürürken adımlar daha kısa ve daha yavaş olur çünkü dengeyi korumak ve kaymayı önlemek için daha fazla dikkat gerekir.
3. Fiziksel Yük ve Yorgunluk
Asfalt Yol:
Daha Az Kas Yükü: Sabit ve sert yüzeyler, kasların daha az çalışmasını sağlar. Bu, yorgunluğun daha geç hissedilmesine neden olur.
Kumlu Yol:
Daha Fazla Kas Yükü: Kumda yürümek, daha fazla kas grubu kullanmayı gerektirir. Özellikle ayak bileği, baldır ve uyluk kasları daha fazla çalışır, bu da daha hızlı yorulmaya neden olur.
Bu nedenlerden dolayı, asfalt yolda yürümek genellikle daha kolay ve daha az yorucudur. Kumlu yolda yürümek ise daha fazla enerji harcamasına ve daha hızlı yorulmaya yol açar.
2. Fatih Sultan Mehmet, İstanbul’un fethi sırasında gemileri kütükler üzerinde yürütmüştür. Bunu yaparken kütüklerin üstüne yağ döktürmüştür. Bu uygulamaların yapılma amacı nedir? Yorumlayınız.
Kısa Cevap :
Fatih Sultan Mehmet, gemileri kütükler üzerinde yürütürken yağ döktürerek sürtünmeyi azaltmış ve gemilerin kolayca kaymasını sağlamıştır.
Uzun Cevap :
Fatih Sultan Mehmet, İstanbul’un fethi sırasında gemileri karadan yürütmek için kütüklerin üstüne yağ döktürmüştür.
Bu uygulamanın amacı, sürtünmeyi azaltarak gemilerin kütükler üzerinde daha kolay ve hızlı bir şekilde kaymasını sağlamaktır. Bu sayede gemiler, düşman tarafından fark edilmeden ve zorluk çekmeden karadan denize indirilmiştir.
5. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 79 Cevapları
Soru : Peki, hareketli bir cismi yavaşlatan veya durduran etki nedir?
Hareketli bir cismi yavaşlatan veya durduran etki, sürtünme kuvveti ve direnç kuvvetleridir. Sürtünme, cismin yüzeyi ile temas ettiği yüzey arasındaki karşıt kuvvettir. Hava veya su direnci gibi ortamın etkisi de hareketi yavaşlatabilir.
5. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 80 Cevapları
ETKİNLİK ZAMANI 1: Farklı Yüzeylerde Sürtünme Kuvveti
Araç ve Gereçler
– Cam levha
– Zımpara kâğıdı
– Dinamometre
– Tahta takoz
– Askılı ağırlık takımı Amaç
Farklı yüzeylerde sürtünme kuvvetinin harekete etkisini gözlemlemek Hazırlayınız
• Sınıfta üçer kişilik gruplar oluşturunuz.
• Üzerine ağırlık yerleştirilmiş tahta takozu, cam levha üzerinde dinamometre ile çekiniz.
• Takoz hareket ederken dinamometrenin gösterdiği değeri aşağıdaki tablonun ilgili alanına yazınız.
• Üzerine ağırlık yerleştirilmiş tahta takozu, zımpara kâğıdı üzerinde dinamometre ile çekiniz.
• Takoz hareket ederken dinamometrenin gösterdiği değeri aşağıdaki tablonun ilgili alanına yazınız.
1. Hangi durumda dinamometrede okunan değer daha büyüktür? Yazınız.
Cevap :
Zımpara kâğıdı üzerinde dinamometrede okunan değer daha büyüktür.
2. Hangi durumda tahta takozu etkileyen sürtünme kuvveti daha büyüktür? Nedenini yazınız.
Cevap :
Zımpara kâğıdı üzerinde tahta takozu etkileyen sürtünme kuvveti daha büyüktür çünkü zımpara kâğıdı daha pürüzlü bir yüzeye sahiptir.
3. Sürtünme kuvveti, sürtünen yüzeylerin pürüzlülüğü ile nasıl değişmektedir? Söyleyiniz.
Cevap :
Sürtünen yüzeylerin pürüzlülüğü arttıkça sürtünme kuvveti de artar.
5. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 81 Cevapları
1. Sürtünme kuvvetinin az ve çok olduğu zeminlere farklı örnekler yazınız.
Buz Üzerinde Kayma: Araçların buz üzerinde daha kolay kaymasını sağlamak için buz pistleri oluşturulması.
Teflon Kaplama: Teflon kaplı tavalar, sürtünmeyi azaltarak yapışmayı önler.
5. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 85 Cevapları
Soru : Sürtünme kuvvetini artıran ve azaltan sistemlerden faydalanarak sürtünmeyi artırmaya veya azaltmaya yönelik yeni fikirler bulunuz. Fikirlerinizi aşağıya yazınız.
Madde Madde Sürtünmeyi artırmak veya azaltmak için çeşitli yöntemler ve teknolojiler kullanarak yenilikçi fikirler geliştirebiliriz:
Sürtünmeyi Artırmaya Yönelik Fikirler:
Pürüzlü Yüzey Kaplamaları: Özellikle otomobil lastikleri için, lastik dişlerinin derinliği artırılabilir. Ayrıca, halı veya asfalt yolların pürüzlülüğü artırılabilir.
Fırçalı Sistemler: Yürüyüş yollarında veya merdivenlerde, fırça benzeri yapılar ekleyerek sürtünmeyi artırabilirsiniz. Bu, kaymayı önler.
Aşındırıcı Kaplamalar: Endüstriyel zeminlerde, aşındırıcı malzemelerle kaplama yaparak sürtünmeyi artırabilirsiniz. Örneğin, kum veya korundum kaplamalar kullanılabilir.
Sürtünmeyi Azaltmaya Yönelik Fikirler:
Mikro Yağlama Sistemleri: Araç ve makinelerde sürekli yağlama sağlayan mikro yağlama sistemleri kullanılabilir. Bu sistemler, sürtünmeyi önemli ölçüde azaltır.
Teflon ve Diğer Kaygan Kaplamalar: Yüzeylere teflon kaplama uygulanabilir. Ayrıca, yeni nesil kaygan kaplamalar veya seramik kaplamalar kullanılabilir.
Manyetik Yüzeyler: Manyetik alanlar kullanarak yüzeyler arasında sürtünmeyi azaltan sistemler geliştirilebilir. Bu, özellikle yüksek hızlı trenlerde veya uzay araçlarında faydalı olabilir.
Gaz veya Sıvı Film Kullanımı: Yüzeyler arasında ince bir gaz veya sıvı film oluşturacak sistemler kullanılabilir. Bu yöntem, özellikle hassas makinelerde sürtünmeyi minimize eder.
İlginç Bir Öneri:
Akıllı Yüzey Kaplamaları: Sürtünme ihtiyacına göre kendini ayarlayan akıllı malzemeler geliştirilebilir. Örneğin, sıcaklık veya basınca duyarlı kaplamalar, sürtünmeyi otomatik olarak artırabilir veya azaltabilir.
Bu fikirler, çeşitli alanlarda sürtünme kuvvetini optimize etmek için kullanılabilir.
Soru : Aşağıda sürtünme kuvvetinin olumlu ve olumsuz etkilerine örnekler verilmiştir. Başlarındaki numaraları uygun alanlara örnekteki gibi yazınız.
1. Ayakkabı tabanlarının zamanla aşınması
2. Yazı yazılması
3. Su bardağının elle tutulması
4. Frene basılınca araçların durması
5. Makine parçalarının aşınması
6. Gemilerin burun kısımlarının sivri tasarlanması
7. Kumlu zeminde yürürken zorlanılması
8. Kapı menteşelerinin zamanla gıcırdaması
9. Diş fırçası kullanarak dişlerin temizlenmesi
Cevap :
Olumlu etki : 2, 3, 4, 6, 9
Olumsuz etki : 1, 5, 7, 8
5. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 86 Cevapları
Soru : Aşağıdaki durumlar sürtünmeyi artırır mı, azaltır mı? Doğru seçeneği örnekteki gibi işaretleyiniz.
Cevap :
Kışlık botların tabanlarının girintili çıkıntılı olması = Artırır
Kaleci eldivenlerinin pürüzlü olması = Artırır
Yağlı güreş yapanların, güreş öncesi yağlanması = Azaltır
Gemilerin uç kısımlarının “V” şeklinde tasarlanması = Azaltır
Bisiklet zincirinin yağlanması = Azaltır
Uçakların burun kısımlarının sivri yapılması = Azaltır
Valizlerin tekerlekli olması = Azaltır
Paraşütlerin geniş tasarlanması = Azaltır
Karlı yollarda araba tekerleklerine zincir takılması = Artırır
5. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 87 Cevapları
FEN, MÜHENDİSLİK VE GİRİŞİMCİLİK UYGULAMALARI
Bazı canlılar, yaşadıkları ortamlarda hava ve su direncini azaltan doğal özelliklere sahiptir. Mühendisler, teknolojik araçların tasarımında hayvanların bu özelliklerinden ilham almışlardır. Örneğin büyük gemilerin tasarımı için yunus, hızlı tren tasarımı için yalıçapkını kuşu örnek alınmıştır. Böylece canlıların sahip olduğu doğal özellikler, teknolojik araçlara uyarlanmıştır.
Soru : Siz de mühendislerin hava ve su direncini azaltmaya yönelik tasarladığı bu araçlara benzer bir araç tasarlayınız. Tasarımınızı öncelikle çiziniz.
Daha sonra gerekli araç ve gereçleri temin ederek çiziminizi üç boyutlu modele dönüştürebilirsiniz. Tasarımınızı, öğretmeniniz rehberliğinde ve sınıf ortamında; sayfa 13, 14, 15 ve 16’da verilen bilimsel süreç ve mühendislik tasarım basamaklarını kullanarak hazırlayınız. Hazırladığınız bu tasarımı yıl sonunda yapılacak bilim şenliğinde sergilemek için saklayınız. İsterseniz tasarımınızı genel ağda paylaşabilir veya sınıftaki arkadaşlarınıza tanıtabilirsiniz.
Cevap :
Hava ve su direncini azaltmaya yönelik araç tasarımı, aerodinamik ve hidrodinamik prensiplerin dikkatlice uygulanmasını gerektirir. İşte böyle bir aracın tasarımı için izlenecek genel adımlar ve dikkat edilmesi gereken hususlar:
Adım 1: İhtiyaçların Belirlenmesi
Amacı: Araç su altında mı, hava ortamında mı kullanılacak? (Örneğin: su altında bir denizaltı mı, yoksa hava direncini azaltmak için bir otomobil mi?)
Kullanım Alanı: Araç hangi hızlarda çalışacak? Hangi tür manevraları yapması gerekecek?
Adım 2: Temel Tasarım Prensipleri
Aerodinamik/Hidrodinamik Şekil: Aracın şekli, akışkanın (hava veya su) üzerinden akarken minimum direnç yaratacak şekilde olmalıdır. Bu genellikle damla veya mermi şeklinde bir tasarımı ifade eder.
Malzeme Seçimi: Yüzey pürüzsüzlüğü ve malzemenin sürtünme katsayısı düşük olmalıdır.
Yüzey Alanı: Hava veya su ile temas eden yüzey alanı en aza indirilmelidir.
Adım 3: Tasarım ve Modelleme
CAD Yazılımları: Aracın 3D modellemesi için SolidWorks, AutoCAD, veya Rhino gibi CAD yazılımları kullanılabilir.
Akışkanlar Dinamiği Analizi: CFD (Computational Fluid Dynamics) yazılımları kullanılarak aracın hava ve su direncine karşı nasıl performans gösterdiği simüle edilir. Ansys Fluent veya OpenFOAM bu amaçla kullanılabilir.
Adım 4: Prototip Üretimi ve Testi
Prototip Üretimi: 3D baskı veya CNC makineleri kullanılarak ilk prototip üretilebilir.
Rüzgar Tüneli/Su Kanalı Testleri: Prototip, rüzgar tüneli veya su kanalı testlerine tabi tutularak gerçek dünya koşullarında performansı ölçülür.
Adım 5: Optimizasyon ve Son Üretim
Geri Bildirim ve İyileştirme: Test sonuçlarına göre tasarımda gerekli değişiklikler yapılır.
Son Üretim: Nihai tasarım onaylandıktan sonra seri üretime geçilir.
Örnek Tasarım
Örnek olarak, hava direncini azaltmak için bir otomobil tasarımı yapalım:
1. Araç Şekli ve Yapısı:
Ön Kısım: Burun kısmı ince ve düşük profilli olmalı, böylece hava akışı düzgün bir şekilde dağılır.
Arka Kısım: Kademeli olarak daralan bir yapı, arka kısımda türbülansın en aza indirilmesini sağlar.
Tekerlekler: Tam kapalı tekerlek yapıları, hava direncini azaltır.
2. Yüzey ve Malzeme:
Yüzey: Pürüzsüz ve parlak yüzeyler, hava akışını optimize eder.
Malzeme: Hafif ve dayanıklı malzemeler (örneğin karbon fiber).
3. Ek Özellikler:
Aerodinamik Kanatlar: Aracın arkasında ve önünde yer alan kanatlar, hava akışını yönlendirir ve aracı yere bastırarak daha iyi yol tutuşu sağlar.
Alt Gövde Panelleri: Aracın alt kısmında düz paneller, alt gövdeye giren hava akışını minimize eder.
Bu tasarım süreci, su altı araçları için de benzer şekilde uyarlanabilir. Ancak su altı araçları için, su yoğunluğu ve basınç farklılıkları gibi ek faktörler göz önünde bulundurulmalıdır.
Eğer daha spesifik bir araç veya kullanım durumu hakkında bilgi verirseniz, daha detaylı ve özel bir tasarım sağlayabilirim.
Evet, kuvvetin büyüklüğü ölçülebilir. Kuvvetin büyüklüğü, bir dinamometre adı verilen bir alet kullanılarak ölçülür ve Newton (N) birimi ile ifade edilir.
Dinamometre, yay veya esnek bir malzeme içerir ve uygulanan kuvvetin büyüklüğüne göre bir ölçek üzerinde değer okumanızı sağlar. Kuvvetin büyüklüğünü ölçmek, cisimler arasındaki etkileşimleri anlamak ve bu etkileşimlerin sonuçlarını tahmin etmek için önemlidir.
5. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 72 Cevapları
ETKİNLİK ZAMANI 1: Lastikteki Değişim
Araç ve Gereçler
– Geniş paket lastiği
– Cetvel
– Ders kitabı (3 adet)
– Poşet Amaç
Lastiğe uygulanan kuvvet ile lastiğin uzama miktarı arasındaki ilişkiyi gözlemlemek Hazırlayınız
• Paket lastiğinin başlangıçtaki uzunluğunu cetvelle ölçünüz.
• Ölçüm sonucunu aşağıdaki tabloya kaydediniz.
• Poşetin içine bir kitap koyunuz.
• Kitap koyduğunuz poşeti lastiğe bağlayınız.
• Lastiği tutup havaya kaldırınız ve lastiğin uzunluğunu cetvelle ölçünüz.
• Aynı işlemi kitap sayısını artırarak tekrarlayınız.
• Ölçüm sonuçlarını aşağıdaki tabloya kaydediniz.
1. Uygulanan kuvvet ile lastikteki uzama miktarı arasında nasıl bir ilişki vardır? Yazınız.
Cevap :
Uygulanan kuvvet arttıkça, lastiğin uzama miktarı da artmaktadır.
2. Bu etkinlikte lastik yerine başka hangi araç ve gereçler kullanılabilir? Söyleyiniz.
Cevap :
Bu etkinlikte lastik yerine yay veya elastik bant kullanılabilir.
5. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 73 Cevapları
ETKİNLİK ZAMANI 2: Dinamometre ile Kuvvetin Ölçülmesi
Araç ve Gereçler
– Dinamometre
– Poşet
– Ders kitabı (3 adet) Amaç
Dinamometre kullanarak ölçüm yapmak Hazırlayınız
• Sınıfta dörder kişilik gruplar oluşturunuz.
• Her grup bir sıra etrafında olacak şekilde sınıfı düzenleyiniz.
• Poşetinizin içerisine 1 adet kitap koyunuz.
• Poşeti, dinamometrenin kancasına takınız.
• Dinamometrenin gösterdiği değeri okuyunuz.
• Kitap sayısını artırarak yeni ölçümler yapınız.
1. Kitap sayısı arttıkça ölçümlerinizde nasıl bir değişiklik gözlemlediniz? Söyleyiniz.
Cevap :
Kitap sayısı arttıkça, dinamometrenin gösterdiği değer de artmıştır.
Ölçüm değerlerinin değişmesinin nedeni, kitap sayısının artmasıyla birlikte uygulanan kuvvetin de artmasıdır.
5. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 74 Cevapları
ETKİNLİK ZAMANI 3: Dinamometre Tasarlama
Araç ve Gereçler
– Pet şişe (500 ml)
– Paket lastiği
– Ataş
– Fon kartonu
– Cetvel
– Siyah keçeli kalem
– Kürdan
– Makas Amaç
Basit araç-gereçler kullanarak bir dinamometre modeli tasarlamak Hazırlayınız
• Öğretmeninizden yardım alarak pet şişenin alt kısmını kesiniz. Kapağın ortasına, paket lastiğinin geçebileceği büyüklükte bir delik açmayı unutmayınız.
• Kartondan 4 cm genişliğinde, 16 cm uzunluğunda bir parça kesiniz.
• Kestiğiniz karton parçasının her iki ucuna birer delik açınız.
• Karton üzerine cetvel yardımıyla ikişer cm’lik arayla çizgiler çiziniz.
• Çizdiğiniz çizginin yanlarına görseldeki gibi rakamlar yazınız.
• Ataşı ayırarak kanca şekline getiriniz.
• Kartonun bir ucuna paket lastiğini, diğer ucuna kancayı takınız.
• Kartonu pet şişenin içine görseldeki gibi yerleştiriniz.
• Lastiğin bir ucunu kapakta açtığınız delikten geçiriniz.
• Lastiği pet şişenin içine kaçmaması için kürdana bağlayınız ve kapağı kapatınız.
• Artık dinamometrenizle ölçümler yapabilirsiniz.
1. Dinamometreye ölçebileceğinden daha büyük bir kuvvet uygulandığında dinamometrede nasıl değişiklikler gözlemlenir? Söyleyiniz.
Cevap :
Dinamometreye ölçebileceğinden daha büyük bir kuvvet uygulandığında, paket lastiği aşırı gerilir veya kopar, ve kartonun üzerindeki ölçek değişiklik gösterir ya da zarar görebilir.
5. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 75 Cevapları
Sıra Sizde
Soru : Aşağıda en fazla 50 N’ı ölçebilen 10 bölmeli dinamometreler verilmiştir. Buna göre dinamometrelerde okunan kuvvet değerlerini noktalı yerlere örnekteki gibi yazınız.
Cevap :
“5. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 75 Cevapları”
5. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 76 Cevapları
Sıra Sizde
Soru : Aşağıdaki dinamometreler 10 bölmelidir ve dinamometrelerin ölçebileceği en büyük kuvvet değerleri üzerlerinde yazmaktadır. Buna göre dinamometrelerde okunan kuvvet değerlerini noktalı yerlere örnekteki gibi yazınız.
Cevap :
“5. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 76 Cevapları”
5. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 77 Cevapları
Sıra Sizde
Soru : Aşağıdaki cümleler doğru ise “D”, yanlış ise “Y” harfini takip ederek doğru çıkışa ulaşınız. Ulaştığınız çıkış numarasını boyayınız.
Cevap :
“5. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 77 Cevapları”
Dünya’nın uydusu olan “Ay” ile takvimdeki “ay” kavramı arasında önemli bir ilişki bulunmaktadır. Bu ilişki, astronomik gözlemler ve zamanın ölçülmesiyle ilgilidir. İşte bu iki kavram arasındaki temel bağlantılar:
Ay’ın Evreleri ve Ay Takvimi:
Ay, Dünya etrafında dönerken farklı evrelerden geçer: yeni ay, ilk dördün, dolunay ve son dördün. Bu evrelerin tamamlanması yaklaşık 29.5 gün sürer ve bu süre bir “sinodik ay” olarak adlandırılır.
Ay’ın bu döngüsü, birçok eski uygarlık tarafından zamanın ölçülmesi için kullanılmıştır. Bu takvim sistemine “ay takvimi” denir. Ay takviminde bir ay, Ay’ın bir yeni aydan bir sonraki yeni aya kadar geçen süresi kadardır.
Ay Takvimi ve Yıl:
Ay takvimine dayalı takvimler, 12 veya 13 aylık bir yıl kullanır. 12 ayın her biri yaklaşık 29.5 gün olduğundan, ay takvimine dayalı bir yıl yaklaşık 354 gündür. Bu, güneş yılından (365.25 gün) yaklaşık 11 gün daha kısadır. Bu fark, bazı kültürlerde ek ayların eklenmesiyle düzeltilir.
Lunar ve Solar Takvimler:
Ay takvimleri (örneğin, İslam takvimi) Ay’ın evrelerine dayanır ve güneş yılıyla senkronize değildir.
Güneş takvimleri (örneğin, Gregoryen takvimi) Güneş’in hareketlerine dayanır ve mevsimleri doğru bir şekilde yansıtmak için tasarlanmıştır.
Bazı takvimler, hem Ay’ın hem de Güneş’in döngülerini dikkate alarak oluşturulmuştur (örneğin, Çin takvimi).
Günümüz Takvimindeki “Ay” Kavramı:
Modern Gregoryen takviminde bir “ay”, yaklaşık olarak Ay’ın bir tam döngüsüne (sinodik ay) karşılık gelir, ancak bu takvim güneş yılına göre düzenlenmiştir. Ayların uzunluğu 28 ila 31 gün arasında değişir.
Bu yüzden, takvimdeki “ay” kavramı, Ay’ın doğal döngülerine dayanan eski zaman ölçümlerinden türemiştir, ancak günümüzde güneş takvimine uyarlanmıştır.
Sonuç olarak, Dünya’nın uydusu olan Ay’ın döngüleri, takvimlerdeki “ay” kavramının temelini oluşturur. Ay’ın evrelerinin gözlemlenmesiyle başlayan bu zaman ölçme yöntemi, çeşitli kültürlerde ve takvim sistemlerinde farklı şekillerde evrilmiştir.
2. Ay, Dünya’dan bakıldığında neden farklı şekillerde görünür? Açıklayınız.
Ay, Dünya’dan bakıldığında farklı şekillerde görünür çünkü Ay’ın Güneş’ten aldığı ışığın yeryüzünden görülen kısmı, Ay’ın Dünya etrafındaki yörüngesi boyunca değişir. Bu değişimler “Ay’ın evreleri” olarak adlandırılır. İşte bu evrelerin nedeni:
Ay’ın Yörüngesi: Ay, Dünya etrafında yaklaşık 29.5 günde bir tur atar (sinodik ay).
Güneş Işığı: Ay, Güneş’ten gelen ışığı yansıtarak görünür hale gelir. Ay’ın yarısı her zaman Güneş tarafından aydınlatılır, ancak Dünya’dan bakıldığında bu aydınlık kısmın ne kadarının görüldüğü değişir.
Göreceli Konumlar: Ay, Dünya ve Güneş’in göreceli konumlarına bağlı olarak, Ay’ın aydınlık yüzeyinin farklı miktarları Dünya’dan görülür.
Ay’ın Evreleri:
Yeni Ay: Ay, Güneş ile Dünya arasında olduğunda, Güneş’e bakan yüzü aydınlanır ve karanlık yüzü Dünya’ya bakar. Bu yüzden Ay görünmez.
İlk Dördün: Ay, Dünya etrafındaki yolculuğunun dörtte birini tamamladığında, yarısı aydınlanır ve yarım daire şeklinde görünür.
Dolunay: Ay, Dünya’nın karşı tarafında, Güneş’in tam karşısında olduğunda, tüm aydınlık yüzeyi Dünya’dan görülür ve Ay tam daire şeklinde görünür.
Son Dördün: Ay, yörüngesinin üçte birini tamamladığında, yine yarısı aydınlanır ve diğer yarım daire görünür.
Bu döngü, sürekli tekrarlandığı için Ay, Dünya’dan bakıldığında farklı şekillerde görünür.
5. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 32 Cevapları
ETKİNLİK ZAMANI 1: Ay’ın Evreleri
Araç ve Gereçler
– Pinpon topları
– Fon kartonu
– Kalem
– Siyah tahta kalemi
– Yapıştırıcı
Amaç
Ay’ın evrelerini gösteren model tasarlamak
Hazırlayınız
• Sınıf arkadaşlarınızla ikişerli gruplar oluşturunuz.
• Pinpon toplarını, Ay’ın evrelerine uygun olacak şekilde siyah tahta kalemiyle boyayınız.
• Boyadığınız topları, fon kartonuna yapıştırınız. (Aşağıdaki görselden yararlanabilirsiniz.)
• Evrelerin altlarına adlarını yazınız.
• Hazırladığınız modeli arkadaşlarınıza sununuz.
Hazırladığınız modelden yararlanarak Ay’ın evreleriyle ilgili ; pinpon toplarını göstererek Ay’ın farklı dönemlerde nasıl göründüğünü ve evrelerini ifade edebiliri. Örneğin, dolunay, ilk dördün, yeni ay ve son dördün gibi ayın evreleri söylenebilir.
2. Ay’ın evrelerini göstermek için yukarıda verilen araç ve gereçlerden başka hangi araç ve gereçler kullanılabilir? Yazınız.
Cevap :
Farklı büyüklükte daireler
Farklı renkte daire parçaları
Ay şeklinde kesilmiş kağıtlar
Ay resimleri
Ay modeli
Ay’ın görüntüsünü yansıtan camlar/aksamlar
Bilgisayar ortamında animasyon
5. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 33 Cevapları
Soru : Aşağıda Ay’ın evreleri ve bu evrelere ait görseller verilmiştir. Bunları ok işareti ile eşleştiriniz.
Cevap :
“5. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 33 Cevapları”
Soru : Aşağıda Ay’ın hareketleri ve evreleriyle ilgili bazı ifadeler verilmiştir. Bu ifadelerin doğru veya yanlış olduğunu belirleyiniz. Belirlediğiniz alandaki harfi örnekteki gibi yuvarlak içine alınız ve bu harfleri şifre bölümüne yazarak şifreyi bulunuz.
Cevap :
“5. Sınıf Fen Bilimleri MEB Yayınları Ders Kitabı Sayfa 28-29-30-31-32-33 Cevapları”
